İslâm dünyasında doğup gelişmeye başlayan Fütüvvet Teşkilatı ve Ahilik Müessesesi farklı dönemlerde farklı gelişim süreçlerine sahne olmuştur. Bu gelişim süreçleri içerisinde Fütüvvet Teşkilatı'nın çok zengin ve muhtelif manalarına, manevî temâyüllerine, sosyal hayat görüşlerine değinilmiştir. VII. ve VIII. yüzyıllardaki İslâm dünyasının siyasî sınırlarının gelişimine paralel olarak, sosyal kültürel unsurları da gelişmeye ve dönüşmeye başlamıştır. Bu nispette Fütüvvet Teşkilatı'nın içerisinde Arap kültürüne ek olarak Fars ve Türk kültür unsurları yer almaya başlamıştır. Bu çalışmada Ahilik Müessesesi içerisindeki Türk kültürü unsurlarına, Türk tarihi, edebiyatı ve düşünce tarihinin ilk büyük eserlerinden olan Kutadgu Bilig, Divanü Lûgât-it Türk ve Atabetü'l-Hakâyık adlı eserlerde nasıl işlendiğine geniş bir şekilde değinilmiştir. Bu unsurlar arasında yer alan cömertlik, konukseverlik, tuzekmek hakkı, misafirperverlik, diş kirası, Türk devlet geleneklerinden olan saçı geleneği bu müessesenin en önemli unsurlarıdır.iv Siyasal anlamda Anadolu'da Ahiliğin gelişmesi ve yaygınlaşmasındaki en büyük etken olarak, Türkler'in İslâmiyet'i kabul edip, Ortadoğu'da Büyük Selçuklu Devleti'ni kurmaları ve yoğun gayretleri soncunda Anadolu'yu fethetmeleri gösterilmiştir. Anadolu'da ise Türk toplumunun ve müesseselerinin ilk temelleri XI. yüzyılın ortalarından XIII. yüzyılın ortalarına kadar geçen süreç içerisinde atılmış olduğu görüşü ileri sürülmüştür. Anadolu'da ticaretin ve iktisadî faaliyetlerin gelişimine paralel olarak Ahilik Müessesesi de o nispette güçlenmeye ve yayılmaya başlamıştır. Bunda Selçuklu hükümdarlarının uygulamış oldukları ekonomik politikaların, tüccarların, kervan sahiplerinin ve zanaat sahiplerinin zararlarını karşılayan devlet sigortası sisteminin birinci derecede etkisi olmuştur. İslâm dünyasında Abbasî Halifesi Nâsır Li-dinillâh'ın (Caliph Nasir Li-dinAllah) Fütüvvet Teşkilatı'na girmesi, ona resmî bir hüviyet kazandırarak kurumsallaştırması Fütüvvet Teşkilatı ve Anadolu'daki Ahilik Müessesesi açısından bir dönüm noktası teşkil eder. Zira Halife Nâsır halifeliğini tanıyan ve manevî otoritesini kabul eden meliklere ve emirlere mektup yazarak Fütüvvet Teşkilatı'na girmelerini tavsiye etmiştir. Halife'nin çağrısına İslâm dünyasında birçok hükümdar olumlu yanıt vermişlerdir. Bu hükümdarlar arasında Türkiye Selçuklu hükümdarlarından İzzeddîn Keykâvus ve Alâeddîn Keykubât da vardır. İki Selçuklu hükümdarının birbirlerinin ardısıra resmî olarak Fütüvvet Teşkilatı'na girmeleri ve Halife'nin manevî otoritesini kabul etmelerinden dolayı Ahilik Müessesesi devletin desteği ile yaygınlaşarak güçlenmiştir. Bundan dolayı İslâm dünyasında birçok mutasavvıf ve fütüvvet erbâbı Anadolu'ya gelmiştir. Bunlar arasında meşhur fütüvvet erbâbı Ahi Evran'da vardır. Ahi Evran'la birlikte Ahilik Müessesesi Anadolu'da daha da güçlenip yayılmıştır. Siyasî anlamda Moğollar'rın Anadolu'yu işgalleri enasında siyasî faaliyetleri ve nüfuzları daha da artmıştır. XII ve XIII. yüzyıllarda gelişen ve güçlenen Ahilik Müessesesi Anadolu'da başta iktisadî alanda olmak üzere siyasî, sosyal ve kültürel alanda olmak üzere peçok rol ifa ederek Anadolu'da Türk toplumunu yönlendirmiş ve geliştirmiştir.
Born and raised in the Muslim world began to develop Futuvva Organization and the Akhı Organization different at different periods of development has been the scene. This development process within the Futuvva Organization meaning of the organization to a very rich and diverse spiritual attitude, social life their opinions. Political boundaries of the world of Islam in the 7th and 8th century in parallel with the development and socio-cultural development from elements. In this respect, in addition to the Arabic Culture Turk and Persian Culture elements began to take place into the Futuvva Organization. Turkish history, literature and the history of thought first of the great works which of the Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügâti't-Türk and Atabetü'l-Hakâyık his work on how it's processed broadly elements located between generosity, hospitality, saltbread right, hospitality, dental rent, saçı one of the Turkish state traditions is one of the most important elements of this organization. Politically in Anatolia Akhism development and expansion the biggest factor, the Turkish Islam accept, in the Middle East the Great Seljuk State of the organizations and their intensive efforts result Anatolia conquer. In anatolia also the Turkish society and the institution of the first foundations, in Akhism, including those of the 11th century in the middle within the period until the middle of the 13th century, the opinion has been thrown.vii Trade and economic activities parallel to the development Akhı Organization that relative to strengthen and spread. The Seljuk rulers have applied their economic policies, traders, caravan owners and craft owners hurt that meets the state insurance system in the first degree has been the impact. Futuvva Organization of the Islamic world to enter the Abbasid caliphs, giving him an official identity institutionalize Futuvva Organization and Akhı Organization in Anatolia in terms of institutions and constitute a turning point. Because the Caliph Nasır caliphate recognize and spiritual authority accepts meliks and emirs by writing a letter Futuvva Organization from entering recommendation Chalip the call in the Islamic world many rulers positive response rulers of Turkey Seljuks İzzeddin Keykavus and Alauddn Keykubat are. Two Seljuk ruler of each other one after the formal Futuvva Organization entering and caliph, the spiritual authority to accept. Because of the Akhı Organization of government with the support widespread, in the Islamic world many sufis and futuvva connoisseurs came to Anatolia. Among them, there is also Akhı Evran the famous futuvva connoisseurs.
Tez Metni