Veritabanı
Yazar: Ahmet DOĞAN Yıl: 2020 Yayınlandığı Dergi / Yayın:VI. Uluslararası Ahilik Sempozyumu
Özet
Ahilik, asıl adı “Nasırüddin Mahmud el-Hoyi” olan Ahi Evran’ın (öl. 1262) gayreti ve çağları aşan ferasetiyle bu topraklarda filizlenerek Balkanlar’dan Orta Asya’ya kadar geniş bir coğrafyada asırlar boyunca etkili olan bir teşkilattır. İnsanı merkeze almak suretiyle evrene bakan Ahilik, iş ve meslek hayatına yönelik bir teşkilat olmanın ötesinde toplum hayatının hemen her safhasına nüfuz eden yapısıyla gelenek ve göreneklerde, sanatta, dilde ve edebiyatta da medeniyetimize hatırı sayılır katkılar sunmuştur.
Ahi Evran ve Ahiliğin temel dinamikleri, fütüvvetnameler başta olmak üzere şecerenameler, menakıpnameler, seyahatnameler, pendnameler, siyasetnameler gibi pek çok manzum ve/veya mensur eser içerisinde doğrudan yahut dolaylı olarak işlenmiştir. Anadolu’da teşkilatlandığı ilk dönemden itibaren edebiyat ikliminde neşvünema bulmaya başlayan Ahilik, Türk edebiyatının son dönem şair ve yazarlarından bir kısmına da ilham kaynağı olmuştur.
Son dönem Türk edebiyatında Ahi Evran ve Ahilik değerlerinden alınan ilhamla vücut bulan eserlerden biri de Gökhan Maraş’ın Ahi Evran romanıdır. Tarihî romanların genel dokusuna uygun olarak hayal ile hakikatin iç içe geçtiği eserde Ahi Evran ve onun etrafında toplanan Ahilerin -yazarın sıklıkla tekrar ettiği deyişle- nizam-ı âlem uğruna verdiği mücadele ve bu bağlamda Ahiliğin dinî, ahlaki, içtimai, ticari, askerî ve siyasi olmak üzere çok yönlü yapısı gözler önüne serilmektedir.
Abstract
Akhism is an organization founded in Anatolia by the efforts and foresight of Ahi Evran, whose real name is “Nasıruddin Mahmud el- Hoyi”. Over time, this organization has been influential for centuries in a wide geography from the Balkans to Central Asia. Akhism, which looks at the universe from the human window, is basically an organization for business and professional life. Furthermore, it has also made considerable contributions to our civilization in traditions and customs, art, language and literature.
The basic dynamics of Ahi Evran and Akhism have been processed not only directly but also indirectly in many poetic and/or prose pieces such as “shecerename”, “menakıbname”, “seyahatname”, “pendname”, especially in “futuvvetname”. Akhism, which has started to take place in
literary works since the first period it was organized in Anatolia, have also inspired some of the poets and writers of the last period of Turkish literature.
One of the works that occured with inspiration from Ahi Evran and Akhism values in our recent literature is Gokhan Marash’s Ahi Evran novel. In this work, which imagination and truth are intertwined in accordance with the general texture of historical novels, the struggle of Ahi Evran and the Ahis, who gathered around Ahi Evran, -as the author often repeats- for the sake of the world order (nizam-ı âlem) and the multifaceted structure of Akhism, such as religious, moral, internal, commercial, military and political, are revealed.