Anadolu'nun Türk ve İslam Yurdu Haline Gelişinde Ahilerin Rolü ve Önemi

Yazar: Abdullah KAYA Yıl: 2014 Yayınlandığı Dergi / Yayın:Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi

THE ROLE AND IMPORTANCE OF THE AHIS IN TURKIFICATION AND ISLAMIZATION OF ANATOLIA

Anadolu’yu Türkleştirme çalışmaları Malazgirt’ten sonra hız kazanmıştır. Üzerinde yaşadığımız bu toprakların Türk ve İslâm yurdu haline dönüşünde pek çok etken vardır. Bunların en önemlilerinden birisi de Ahî Evren ve onun kurduğu teşkilatıdır. Bu teşkilat Anadolu’nun bugünkü milli rengine bürünmesinde etkin rol oynamıştır. Ahî Evren, Moğol zulmünden Anadolu’ya göç eden Oğuzların sığınağı ve hâmîsi olup iskânlarına yardımcı olmuştur. Türkmenlerin işsiz olanına meslek, esnaf ve sanatkârına tezgâh hazırlayarak yerli halk karşısında ezik kalmalarını önlemiştir. Ahî Evren, kurmuş olduğu teşkilat sayesinde İslâmı -tam olarak öğrenmemiş olanTürkmenler ile gayrimüslimler arasında yayma faaliyetini sürdürmüştür. Ahî zâviyelerinde yetişen insanlar, Anadolu’ya sevgi ve fazilet tohumları saçarak yerli halkının gönlünü fethetmiş, Türk’ün adaletini, dürüst yaşayışını ve İslâm’ın güzelliklerini duyurmuşlardır. Ahîler uzun yıllar Anadolu’da dinin yayılmasında, ticaretin ve sanat dallarının gelişmesinde, bu topraklar üzerinde barış ve huzurun tesisinde önemli roller üstlenmişlerdir. Ticarî yönünün dışında birçok fonksiyona sahip olan bu örgüt, Selçuklulardan sonra Osmanlılarda da “Lonca Teşkilatı” olarak varlığını devam ettirmiştir. Çalışmamızda Ahîlik teşkilatının tarihi süreçte uğradığı değişikliklere değinilerek, icra etmiş olduğu dînî, ticarî, askerî, siyasî, ahlakî, terbiyevî, sosyal ve kültürel fonksiyonlarını ele alıp bu fonksiyonların Anadolu’nun Türkleşme ve İslâmlaşma sürecindeki rolünü incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: Ahî Evren, Ahî Teşkilâtı, Fütüvvet, Anadolu, Selçuklu.

After the battle of Malazgirt, efforts of Turkification of Anatolia gained speed. There are lots of factors conversion of these lands in which we live to the Turkish and Islamic country. One of the most important of these is Ahî Evren and the organization which was founded by him. The organization played an effective role in the present situation of Anatolia. Ahî Evren who had become the refuge and protector of the Oguzs after the tyranny of the Mongolians, helped their settlements. Giving professions to those unemployed Turkomens and providing artisans and craftsmen with benches, he blocked of staying crushed opposite of the local people. Ahî Evren resumed spreading Islam among Turkomens and non-Muslims-who did not know Islam fully- via Ahî guild that he established. Those who grew up in the small Ahî lodges won the hearts of local people disseminating the seeds of love and virtue to Anatolia, advocating the honesty, justice of Turk and beauties of Islam. The Ahîs, have taken on important tasks at establishing peace, spreading the religion, in Anatolia and the development of trade and branches of arts at these lands for years. Having many functions apart from its commercial one, this guild continued to exist as “Guild Organisation” in the Ottoman Empire after the Seljuks.

In our study, referring to the changes in the Ahî guild in the historical process, we will try to cover its religious, commercial, military, political, ethical, decency, social, and cultural functions and examine the roles of those functions in the process of Turkification and Islamization of Anatolia.

Key Words: Ahî Evren, Guild Organisation, Futuwwa, Anatolia, Seljuk.