TREN

Veritabanı

Anadolu İkliminde Gelişmiş Bektaşilik ve Ahilik Üzerinde Ortak Ritüeller İncelemesı̇

Yazar: Muhittin ELİAÇIK Yıl: 2018 Yayınlandığı Dergi / Yayın:IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu

Özet

Anadolu’da aynı dönemde ortaya çıkan Horasan kökenli ve Ahmet Yesevî bağlısı tarikat veya kurumlardan Ahilik ve Bektaşilik ritüel ve pratiklerce önemli benzerlikler gösterir. Hacı Bektaş-ı Velî çevresinde oluşan Bektaşilik; Şamani, Hurufi, Batınî, Şiî vb. unsurları tasavvuf potasında eritip gelişmiş; Ahilik ise, Abbasi halifesi Nâsır Li-dînillâh tarafından kurumsallaştırılmış fütüvvetin, Anadolu’da ortaya çıkmış bir şekli olmuştur. Ahilik ile Bektaşilik; şed kuşanma, tâc ve hırka giymek, tıraş erkânı, meydan süpürmek vb. ritüellerce önemli bir benzerlik göstermiştir. Bektaşîlik, Ahiliğin zaviye geleneği ile fütüvvet âdâp ve erkânından çeşitli unsurlar almış olup kırklar cem’i, yol atası ve yol kardeşi, tîğbend bağlama, eşik ve kabul tercümanları, telkîn ve şerbet sunma vb. unsurlar bunlardandır. Fütüvvet de; tıraş erkânı, halifeye sofra, tuğ, çerağ ve alem verilmesi, hırkayla tennûreyi Bektaşilikten almıştır. Bu benzerlikler, aynı zaman ve mekanda büyüyüp gelişmenin tabiî bir sonucu olup diğer zamandaş tarikatlerde de bu benzerliği görmek mümkündür.

 

Abstract

Ahi and Bektashi religions from Khorasan and Ahmet Yesevi, who appeared in Anatolia during the same period, have a great similarity with their ritual and practice. Bektashism formed around Hacı Bektaş-ı Velî; Shamani, Hurufi, Batinin, Shi‘i etc. elements developed in the mysticism pot; The Ahi, had been formed in Anatolia by the institutionalized futurism by the Abbasid caliph Nâsır Li-dînilâh. Ahilik and Bektashism; wear, tâc and cardigans, shaving heads, squares, etc. rituals showed a significant similarity. Bektashism has taken various elements from the tradition of the Ahiite, the tradition of zakat, and the elements of forty-four cem, the road ancestor and the road brother, the tibbend, the threshold and acceptance interpreters, the presentation of sherbet and sherbet. these are the elements. Futurvvet; shaving, the caliph, the table, tuğ, çerağ and giving the alem, from the Bektashism took the clan. These similarities are a natural result of growth and development at the same time and place, and it is possible to see this similarity in other temporal sects.

Makale Metni