Ahi Örgütlerinden Urfa Sıra Gecesine Uzanan Bir Kültür Geleneği

Yazar: Ensar ASLAN Yıl: 2014 Yayınlandığı Dergi / Yayın:Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Özet

Ahilik ve Ahi örgütü kökü eski Türk töresine bağlı olan ve Anadolu’da yaygın ve yüksek bir gelişim gösteren esnaf, zanaatcı gibi bir çok çalışma kollarını içine alan bir esnaf birliğidir. Bu kavram aynı zamanda esnaf teşkilatı içerinde oluşturulan dostluk, arkadaşlık ve kardeşlik anlamlarındadır. Türkler’in Orta Asya’dan taşıyıp getirdikleri Ancak Selçuklular ve Anadolu beylikleri döneminden itibaren oluşumunu, yapısını misyonunu ve mantığını öğrenebildiğimiz Ahilik Kurumu Osmanlılar döneminde Anadolu’da bir çok şehirde gedik, lonca ocak tekke, ve zaviye gibi adlarla örgütlenerek yaygınlaşmıştır. Bazı tarihi belgelerden ve Evliya çelebi, İbn-i Batuta gibi gezginlerin kayıtlarından öğrendiğimiz göre Ahi örgütleri yalnız şehirlerde değil köyler kadar yayılmışlardır. Günümüzde Anadolu’nun çeşitli yörelerinde Ahilik geleneği ve örgütü ile amaç, fonksiyon ve teşkilat yapısı bakımından benzerlik gösteren kurumlar, yapılanmalar ve gelenekler bulunmaktadır. Bunlar Ahilik geleneğinin zaman içerisinde değişikliğe uğramış, benzeri ve devamı olan olan esnaf merkezli, Yâren teşkilatı ve Urfa Sıra Gecesi gibi değişik ad, forum ve içerikte yapılan sazlı sözlü, yemekli toplantılardır.

Urfa sıra gecelerinin başlangıcı ile ilgili elimizde yazılı bir kayıt bulunmamaktadır. Yörenin yaşlı kişilerinin anlatmalarından bu geleneğin yüz elli iki yüz yıldan daha eski bir geçmişinin olduğu söylenebilir. Zira Urfalıların; Dedemin dedesinin zamanında da sıra gecesinin yapıldığı şeklindeki ifadeler, geleneğin kökeninin çok daha eskilere dayandığını gösterir.

Geleneksel kültürümüzün önemli bir parçasını oluşturan Yâren geleneği ve Urfa sıra gecesi, çağdaş edebiyat ürünlerimize yansımış, roman, öykü ve sinemada önemli yer bulmuştur. Örneğin Kemal Tahir’in Sağır Dere ve Kör Duman adlı romanlarında. Yaren geleneğinin toplumsal yaşamı derinden etkileyen önemli bir sosyal kurum olduğu dikkati çeker.

Makale Metni

Ahi Örgütlerinden Urfa Sıra Gecesine Uzanan Bir Kültür Geleneği

	Uluslararası Ahilik ve Ahi Evran Yarışması
	İlkbahar Mah. 608. Sok. No: 7 06550 Çankaya / ANKARA
	+90 312 229 04 00
	+90 530 329 63 40
	bilgi@tdpv.org

Uluslararası Ahilik ve Ahi Evran Yarışması

Ahi Örgütlerinden Urfa Sıra Gecesine Uzanan Bir Kültür Geleneği

Makale Metni