XVIII. YÜZYILIN İLK YARISINDA İSTANBUL’DA FAALİYET GÖSTEREN FIRINCI ESNAFI VE NİZAMA AYKIRI FAALİYETLERİ

Özet
Osmanlı Devleti’nde fırıncı esnafı kendileri için belirlenen yerlerde ve
belli bir nizam dâhilinde faaliyet göstermekteydi. Esnaf sayısı ihtiyaca göre
belirlenir ve yeni işyeri açılması izinle mümkün olurdu. Fırıncı esnafının nizamı
son derece titiz bir şekilde uygulanırdı. Nizamın ihlali ise bir yaptırım gerektirirdi.
Hicri 1132-1142/M 1720-1730 tarihleri arasında İstanbul’un çeşitli
yerlerinde faaliyet gösteren fırınların sayıları ve sahipleri veya işletmecilerinin
isimlerinin kayıtlı olduğu bir defterde, bu fırınlardan bazılarının nizama
aykırı faaliyet gösterdiği belirtilmektedir. Buna göre bu fırınlar nizama aykırı
davrandıkları için diğer fırınların mağduriyetine yol açmışlardır. Bu kapsamda
söz konusu fırınlar üretimi kendi yetkilerinde olmayan ürünler imal ederek
nizama aykırı davranmaktaydılar. Börek veya çörek imal etmeleri gerektiği
halde somun ekmek üreterek satan bu fırıncılar kendi yetkilerinin dışına çıkmaktaydılar.
Yine narha aykırı faaliyet gösteren fırınlar da mevcuttu. Bunun
yanı sıra ekmeğin gramajı ve temizlik kuralları ile ilgili bazı ihlaller yaşadığı
da defterden anlaşılmaktadır. Bu konularda gerekli tedbirler alınarak piyasada
ekmek darlığının ve halkın mağduriyetinin önüne geçilmeye çalışıldığı görülmektedir.
Bu çalışmada 1720-1730 tarihleri arasında İstanbul’un çeşitli yerlerinde
faaliyet gösteren fırınların sayıları, sahipleri veya işletmecileri ile söz
konusu fırınların nizama aykırı faaliyetleri ele alınarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: İstanbul Fırıncıları, Fırıncı Esnafı, Fırın Sayıları, Fırın
Sahipleri veya İşletmecileri, İhlaller

BAKER TRADESMEN OPERATING IN ISTANBUL
IN THE FIRST HALF OF THE 18TH CENTURY AND
THEIR UNREGULATED ACTIVITIES

Abstract
In the Ottoman Empire, baker tradesmen operated in places designated for
them and within a certain order. The number of tradesmen was determined
according to need and opening a new business was possible with permission.
The regulations of the bakery tradesmen were applied extremely meticulously.
Violation of the order would require a sanction. In a book containing the
numbers of bakeries operating in various parts of Istanbul between 1132-1142
Hijri/1720-1730 AD and the names of their owners or operators, it is stated
that some of these bakeries operated against the law. Accordingly, these bakeries
acted against the regulations and caused other bakeries to suffer. In this
context, the bakeries in question were acting against the law by producing products
that were not under their authority. These bakers, who produced and sold
loaves of bread when they were supposed to be making pastries or buns, were
going beyond their authority. There were also bakeries operating contrary to
the tariff. In addition, it is understood from the notebook that there were some
violations regarding the weight of bread and cleaning rules. It is seen that by
taking the necessary precautions in these matters, efforts are being made to
prevent the shortage of bread in the market and the suffering of the people. In
this study, the number of bakeries operating in various parts of Istanbul between
1720 and 1730 will be evaluated by considering their owners or operators
and the illegal activities of these bakeries.

Keywords: Istanbul Bakers, Baker Tradesman, Oven Numbers, Bakery
Owners or Operators, Violations

 

Yazar: Prof. Dr. Mehmet DEMİRTAŞ
Sempozyum Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (2024) - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Yıl: 2024
Yayınlandığı Dergi / Yayın Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-1