TREN

Veritabanı

TÜKETİCİ HAKLARI VE AHİLİK İLKELERİ

ÖZET
Ahilik ve tüketici kavramı bir birinden farklı kavramlarmış gibi gö- rünse de uygulamaya bakıldığında ahilik ilkeleri ile tüketici haklarının bir- biriyle örtüştüğü görülmektedir. Esnafın uyması gereken kural ve kaideleri, etik ilkeleri belirleyen Ahilik teşkilatı, esnafın varoluş sebebi olan tüketi- cilere belli standart ve kalitede mal ve hizmet sunulmasını, tüketicilerin aldatılmaması ve yanıltılmamasını, satılan mal ve hizmetle ilgili tüketicinin doğru bir şekilde bilgilendirilmesini ve tüm bunlara rağmen zarara uğra- tılmışsa zararının tazmin edilmesini öngörmektedir.
Yüzyıllardır bu topraklarda var olan Ahilik teşkilatının, Türk-İslam kültür ve medeniyetinin oluşturulmasında, Osmanlı’nın kuruluşunda ve ge- lişmesinde ciddi bir rolü olmuştur. Ahilik teşkilatının Anadolu Selçukluları ve Osmanlı Devleti zamanında esnaf, sanatkâr, sanayici ve ticaret erbabını yüzyıllarca bünyesinde barındırmış, iş ve meslek ahlakını korumuştur. Ahiler, kamu düzeni içinde bu gibi teşekküller arasında kontrol mekanizmasını ku- rarken, tüketiciyi koruyan bir takım önlemler de almışlardır.
Tüketicinin korunması son yüzyılda önem kazanmış ve günümüzde de en çok tartışılan konu başlıklarından birisi olmuştur. Tüketicinin korun- masına ilişkin evrensel tüketici hakları ve akabinde oluşan hukuk sistemi 1940’lardan itibaren ortaya çıkmıştır. Ülkemizdeyse Cumhuriyet döne- minde doğrudan olmasa da dolaylı şekilde tüketicileri korumaya yönelik bazı yasal düzenlemeler yapılmıştır. Bugün yürürlükte olan tüketicinin ko- runması Hakkında Kanunun temeli 1982 anayasasının 172. Maddesi ile atılmıştır. Günümüzdeki tüketicinin korunmasına ilişkin süreci, Osmanlı döneminde sosyal ve ekonomik hayatta, hem üreticileri hem de tüketicileri korumak gayesiyle başarılı bir şekilde uygulanan Ahilik teşkilatıyla bağını kurmak mümkündür. Ahilik esnafın uyması gereken usul ve esasları belir- lerken dolaylı olarak da tüketiciyi koruduğu aşikardır.
Bu bildiri de modern çağda oluşturulan tüketici hakları ile kökü yüz- lerce yıl öncesine dayanan Ahilik ilkeleri ele alınmış, Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan 2018 yılı Tüketici Profili araştırmasının tüketicinin alışveriş tercihlerine ilişkin sonuçları ve tüketici hakem heyetlerinin 2020 yılı verileri yorumlanarak tüketici tercih ve taleplerinin neden zincir ma- ğazalara ve AVM’ler yöneldiği hususuna değinilmiş ve esnafımızın dikkat etmesi gereken hususlara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:
Tüketici, Tüketici Hakları, Evrensel Tüketici Hakları, Ahilik, Ahilik İlkeleri

Yazar: Dr. Yakup GÜZEL

Yıl: 2020
İlgili Dosyalar