TELLALLARIN AHİLİK TEŞKİLATINA KABUL EDİLMEMESİNİN ZİHNİYET TEMELLERİ

Özet

Ahilik, 13. yy da Ahi Evran tarafından kurulmuş esnaf ve sanatkârlardan oluşan bir Türk kurumudur. Sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı esas alan Ahilik kurumu ticari, sosyal, kültürel ve siyasi faaliyetlerde bulunarak toplumun refah ve huzurunu sağlamayı amaçlamıştır. Esas olarak İslam dininin değerlerine dayanan Ahilik, bu değerleri Türk toplumunun örf ve adetleriyle kaynaştırarak kendine özgü ilkeleri oluşturmuştur. Ahilik teşkilatında, bu ilkelerini hem dünyevi hem de ahiret hayatı için bir araç olarak görerek belirli bir iş ve hiyerarşi disiplini içinde çalışan ve çalışmayı ibadet olarak kabul eden esnaf ve sanatkârlar yer almaktaydı. Ahiliğin temel amacı, insanları hem ahlaken hem de mesleki yönden eğiterek topluma fay- dalı hale getirmekti.
Ahilik teşkilatına kabul edilmek belirli özelliklere sahip olmayı gerektirirdi. Kâfirler, Müslüman olmayanlar ve bazı meslek grupları teşkilata kabul edilmezdi. Bu meslek gruplarından biri de tellallardı. Tellal, bir duyuruyu, bir haberi ya da satılacak bir malı halka duyurmak için çarşı pazar dolaşıp yüksek sesle bağırarak ilan eden kimsedir. Osmanlı İmparatorluğu’nda iletişimi sağlayanlar ve iktidarın propagandasını ilk defa yapanlar tellallardı. Tellallar, günümüzdeki haberci ve reklamcılar olarak kabul edilebilir. Bu araştırma, tellalların hangi zihniyet temellerinden dolayı Ahilik teşkilatına kabul edilmediğini araştırmayı amaçlamaktadır. Bu çalışma geniş bir literatür taraması ile oluşturulmuştur.
Ahilik teşkilatı kendi iç dinamikleri ile oluşturduğu bazı ilkeler çerçevesinde faaliyetlerini sürdürürdü. Bu ilkelerin başında dürüstlük, hoşgörülü olma, alçakgönüllülük ve tevekkül gelmekteydi. Bu ilkeler çerçevesinde bakıldığında Ahilik teşkilatına kabul edilme şartlarının kaynağı Kuran-ı Kerim ve hadislerdir. O dönemdeki bazı tellalların malları abartılı bir şekilde ve olduğundan farklı göstererek halkı kandırmaya yönelik girişimleri bulunmaktaydı. Bunun yanında özellikle Osmanlı Devleti’nde esnafın ma- lını teşhir ederek satış yapması, rekabetin esnafa zarar verebileceği düşüncesi ve tevekkül inancından dolayı pek hoş karşılanmazdı. Bunun gibi sebeplerden dolayı tellallar Ahilik teşkilatına kabul edilmezlerdi. Yapılan araştırmanın sonucunda bir diğer görüşün, dürüst tellalların Ahiliğe kabul edildiğini savunduğu görülmüştür.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Tellal, Reklam, İlke.

Abstract

Ahilik is a Turkish institution composed of artisans and craftsmen founded by Ahi Evran in the 13th century. Based on social solidarity, Ahilik aimed to provide prosperity and peace of society by having commercial, social, cultural and political activities. Based on the values of Islamic religion, Ahilik created its own principles by combining these values with customs and traditions of Turkish society. There were artisans and craftsmen in the organization of Ahilik, who regarded these principles as a tool for both worldly and later life, working in a specific discipline of work and hierarchy and accepting work as worship. The main purpose of Ahilik was to make peoplebeneficial to society by educating people both morally and professionally.
Acceptance into the organization of Ahilik needed to have certain characteristics. Unbelievers, non-Muslims and some professional groups were not accepted as organizations. One of these professions was the invitors(- tellal). The invitor is someone who advertises an announcement, a news story, or something to be sold to the public by shouting. Those who provide communication in the Ottoman Empire and those who made propaganda of power for the first time werethe invitors. The invitors can be considered today’s messenger and advertiser. The aim of this research is to investiga- te mentality which not accept the invitors to the Ahilik organization. This study was conducted with a large literature review.
The Ahilik organization continued its activities in the framework of some principles that is created with its own internal dynamics. The most important ones were honesty, tolerance, humility and trust. Within the framework of these principles, the Quran and hadiths are sources of acceptance conditions for the Ahilik organization. Some invitors had attempts to deceive the public by showing the goods in an exaggerated way and different. Besides, especially in the Ottoman Empire, it was not welcomed by the artisans to sell the merchandise by exposing it, because of the belief that the competition could damage the tradition and the reliance on trust. Because of such reasons, the invitors were not accepted to the Ahilik or- ganization. As a result of the research, another view has been found that claimed honest invitors were accepted to Ahilik organization.

Keywords: Ahilik, İnvitor, Advertisement, Principle.

Yazar: Öğr. Gör. Vahit ÖZDEMİR, Öğr. Gör. Ali Emrah KURTULAN, Öğr. Gör. Burhan DEMİRDAŞ

Yıl: 2018