SÜLEMÎ’NİN KİTÂBÜ’L-FÜTÜVVE ADLI ESERİNDE KULLANDIĞI HADİSLER HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

AN ASSESSMENT ABOUT THE HADITHS THAT SULAMI USED IN HIS BOOK CALLED KITAB AL-FUTUWWAH

Özet
Tefsir, hadis ve tasavvuf alanlarında pek çok eser yazan Sülemî, hicri
dördüncü asrın sonları ile beşinci asrın başlarında yaşamış velûd bir İslâm
âlimidir. Sülemî’ye 100’den fazla eser nispet edilmiş ancak bu eserlerden
çok azı günümüze ulaşmıştır. Sülemî’nin eserleri tasavvufun önemli kaynakları
arasında sayılmaktadır. Onun tasavvufa dair yazdığı eserlerinden
birisi de Kitâbü’l-Fütüvve’sidir. Fütüvvet konusunda kaynak olma niteliği
taşıyan Kitâbü’l-Fütüvve bu konuda yazılmış en eski kitaplardandır. Sülemî
bu eserinde fütüvvet hakkında bir kısım izahatlar yaparak fütüvvetin ne
olduğunu, fütüvvetin gereklerini ve tasavvufta önemli bir yere sahip olan
fütüvvet ahlâkını açıklamıştır. Fütüvvete dair ahlâkî ilkeleri zikrederken
her bir ahlâkî ilkeyi bir hadis, sahâbi sözü ya da mutasavvıf sözü ile desteklemiştir.
Sülemî, ahlâkî ilkeleri desteklemek için kullandığı hadisleri isnadlarıyla
birlikte zikretmektedir. Ancak onun hadis olarak kullandığı sözlerin
bir kısmı sahih bir kısmı hasen bir kısmı da zayıf hadislerden oluşmaktadır.
Yine hadis olarak kullandığı sözlerin az bir kısmı ise hadis kitaplarında
bulunmamaktadır. Seçtiği hadisler ise belirttiği ahlâkî ilkeyi teyit eden ve
genellikle kısa metinli hadislerden oluşmaktadır. İsnad kullanımı ve metne
riayetine bakıldığında hadisçi yönünün güçlü olduğu ortaya çıkmaktadır.
Sülemî’nin her bir ahlâkî ilkeyi teyit mahiyetinde bir hadis kullanması eserini
adeta bir hadis kitabı haline getirmiştir.

Anahtar Sözcükler: Fütüvvet, Hadis, Ahlâk, İsnad, Metin.

Abstract
Sulami is a productive scholar who lived in the end of fourth century
and the beginning of the fifth century of the hegira, wrote many books in
the field of tafsir, hadith,and sufism. He was assumed to write more than
a hundred books but very few of them have reached today. Sulami’s works
are considered as the important sources of sufism. Kitab al-futuwwah is
one of the his works written about sufism. Kitab al-futuwwah that have the
characteristics of being a source, is some of the oldest books written about
this subject. By making a number of explanations about futuwwah, Sulami
has explained what futuwwah is, the needs of futuwwah, and the ethics of
futuwwah which have an important place in sufism. While he mentions moral
principles about futuwwah, he has supported each of moral principle
with a hadith, a companion’s saying, or a sufi’s saying.
Sulami has mentioned about the hadiths that he use moral principles
with their sanads. However, some sayings he use as hadiths are occured of
authentic hadith while some of them are occured of good hadith and, the others are occured of weak hadiths. Nevertheless, some of the sayings that
he used as hadiths are not founded in hadith books. The hadiths he choose
are occured of the with the short text ones and the ones which confirm the
emphasised moral principle. When examined his usage of sanad and respecting
to text, it is noticed that his traditionist characteristicis is strong.
In fact, his usage a hadith to examine each moral principle turns his work
into a hadith book.

Keywords: Futuwwah, Hadith, Morals, Sanad, Text.

Yazar: Arş. Gör. Muhammed ASLAN, Arş. Gör. Ömer ASLAN

Yıl: 2017