ŞEYH EŞREF VE FÜTÜVVET-NÂME’Sİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

A LITERARY CRITICISM ON SHEIKH EŞREF B. AHMED’S FUTUVVET NAME

Özet

Şeyh Eşref b. Ahmed’in oğlu İznikli Eşrefoğlu Abdullah-ı Rûmî Dîvânı’nın çeşitli nüshalarında ve diğer bazı biyografik kaynaklarda, Şeyh Şair Eşref b. Ahmed’in şeceresi ile ilgili olarak İbnü’s-seyyid Ahmed el Mısrî, İbnü’s-seyyid Muhammed Süyûtî ve E’s-seyyid Abdullah b. Ahmed şeklinde bazı kayıtların mevcut olduğu görülür. XIV. yüzyılın son yarısı ile
XV. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı tahmin edilen Eşref b. Ahmed’in hayatı hakkında elimizde herhangi bir bilgi mevcut değildir. Ünlü mutasavvıf ve şair İznikli Eşrefoğlu Abdullah-ı Rûmî’nin babası Şeyh Eşref b. Ahmed, Anadolu’da Fütüvvet-nâme yazma geleneği konusunda ilk akla gelen isimlerden birisidir. Söz konusu eserin, yaşadığı topluma faydalı, liyakat sahibi ve iyi insan yetiştirmek amacına yönelik olarak XIV. yüzyılın sonları ile XV. yüzyılın başlarında yazılmış olabileceği tahmin edilir. Eski Anadolu Türkçesi döneminde, sade Türkçe ile aruz vezninin fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’i- lün kalıbıyla kaleme alınan Fütüvvet-nâme, dört yüz kırk dört beyitten müteşekkildir. Didaktik amaçlı olarak telif edilen söz konusu Fütüvvet-nâme adlı eser, sehl-i mümteni sanatının en güzel örnekleri arasında yer alır. Şair Eşref b. Ahmed’in, Hayret-nâme, Münâcât-nâme, Nasîhat-nâme, İbret- nâme, Elest-nâme, Mazeret-nâme adlı eserleri de bulunmaktadır. Şair, sade bir dille oluşturduğu küçük hacimli söz konusu eserlerini sanat kaygısı gütmeden kaleme almış ve bu eserlerinde, geniş halk kitlelerini bilgilendirmeyi amaçlamıştır. Bildirimizde, belirtilen konuların yanında, Şeyh Eşref b. Ahmed’in Fütüvvet-nâme’sinden seçtiğimiz bazı beyitler üzerinde de durulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Şeyh Eşref b. Ahmed, Eşrefoğlu Rûmî, Fütüvvet- nâme.

Abstract

Some records have been known to exist about the family tree of Sheikh Poet Eşref b. Ahmed in some biographical resources. There hasn’t been any sufficient information about the life of Eşref b. Ahmed, who has been estimated to live around the 14th and 15th centuries. Father of the well- known mystic and the poet İznikli Eşrefoğlu Abdullah-ı Rûmî, Şeyh Eşref
b. Ahmed is one of the first names to remember in the tradition of writing down Fütüvvet-nâme (rules and regulations of Turkish Islamic guild). The literary work being talked about has been estimated to be written around the 14th and 15th centuries for the purpose of educating people that are socially beneficial and capable. Written in the Old Turkic Language era, Fütüvvet-nâme is composed of four hundred and forty four couplets in the pattern of aruz prosody with an unsophisticated Turkish. Compiled in a di- dactic way, Fütüvvet-nâme is one of the most beautiful works of the rhetoric (sehl-i mümteni). Poet Eşref b. Ahmed is also known to own other literary works such as Hayret-nâme, Münâcât-nâme, Nasîhat-nâme, İbret-nâme, Elest-nâme, Mazeret-nâme. He intended to enlighten the people with his
literary works that are written in a plain language. This paper dwells upon, along with the aforementioned topics, the selected couplets from Sheikh Eşref b. Ahmed’s Fütüvvet-nâme.

Keywords: Şeyh Eşref b. Ahmed, Eşrefoğlu Rûmî, Fütüvvet-nâme.

Yazar: Doç. Dr. Mustafa GÜNEŞ

Yıl: 2018