OSMANLI DEVLETİ’NDE TARIM, HAYVANCILIK VE SÜT SEKTÖRLERİNDE MODERNLEŞME ÇABALARINA TİPİK BİR ÖRNEK: BİRİNCİ OSMANLI NUMUNE-İ TERAKKİ ZİRAAT ANONİM ŞİRKETİ’NİN KURULUŞU

A TYPICAL EXAMPLE OF MODERNIZATİON EFFORTS İN AGRICULTURE, LIVESTOCK AND MILK SECTORS IN THE OTTOMAN EMPIRE: THE ESTABLISHMENT OF THE BIRINCI OSMANLI NUMUNE-I TERAKKI ZİRAAT ANONIM ŞIRKETI

Özet
Bilindiği üzere, Osmanlı İmparatorluğu’nun esnaflık kurumu olan lonca teşkilatının kökeni, XIII. yüzyılda Anadolu’da görülmeye başlayan, fütüvvet öğretisini esas alan ve dinî-içtimaî bir teşkilât olan ahiliğe dayanır. Loncalar, İslam toplumlarında kadim bir geçmişe dayanan fütüvvet ve Ahilik geleneğinin tedrici olarak değişikliğe uğramış bir devamıdır. XIX. yüzyıldan itibaren Avrupa merkezli fabrikasyon imalatın rekabetine karşılık veremeyen esnaf teşkilatı giderek dağılmaya başladı. II. Meşrutiyet’in ilanının akabinde izlenmeye başlanan liberal ekonomi politikaları Osmanlı ticaretini ellerinde bulunduran gayrimüslimlerin ve yabancıların etkinliğini arttırdığı gibi, esnafın dernekleşme sürecini de hızlandırdı. Balkan Savaşlarında alınan yenilginin de etkisiyle İttihat ve Terakki giderek Milli iktisat politikalarına ağırlık vererek esnaftan yana ağırlık koydu. Esnaf Cemiyetleri Talimatnamesi’yle 1910'dan sonra ardarda esnaf cemiyetleri kuruldu. I. Dünya Harbi’ne girildiğinde ellinin üzerinde esnaf cemiyeti vardı. Esnaflar Cemiyeti tüm esnaf derneklerini tek bir çatı altında topladı. Bu noktada çalışmamızın amacı, Osmanlı Devleti’nde genelde ziraat ve hayvancılığın özelde ise süt üretimini modern usuller ile yaygınlaştırmak için 1911 yılında kurulan “Birinci Osmanlı Nümune-i Terakki Ziraat Anonim Şirketi” üzerinden geleneksel üretimde yaşanan değişimin bir veçhesini arşiv belgelerine dayanarak ortaya koymak olacaktır

Anahtar Sözcükler: Nümune-i Terakki Ziraat Anonim Şirketi, Hayvancılık, Süt Üretimi, İttihat ve Terakki, Modernleşme

Abstract
As it is known, lonca which is the guild organization of the Ottoman Empire based on akhism that began to appear in XIII. century Anatolia. Akhism is a religious-social organization ground on doctrine of the futuwwah.The tradition of futuwwah and Akhism based on Islamic societies had continiued by Lonca organization.Since 19th century lonca organization began scatter because could not respond to the competition of European manufacturing. After announcement of the second constitutional monarchy (II. Meşrutiyet) İttihat ve Terakki began to follow liberal economic policy. This policy increased effectiveness of non-Muslims and foreigners which holding the Ottoman trade and accelerated the process of association of tradesmen.With the impact of the defeat in the Balkan Wars İttihat ve Terakki was focus on national economic policy approaching to guild organization. By the Order of Tradesmen Associations in 1910 tradesmen associations were established one after the other. When Ottoman Empire was join to the first wold war there were more than fifty tradesmen associations. The Association of Tradesman gathered all the tradesman under one roof. At this point the purpose of this study is to reveal based on archive documents contributions of Birinci Osmanlı Numune-i Terakki Ziraat Anonim Şirketi which establised in 1911 and who made in modern style agricultural, husbandry and milk production to general Ottoman production.

Keywords: Nümune-i Terakki Ziraat Anonim Şirketi, Husbandry, Milk
Production, İttihat ve Terakki, Modernization.

Yazar: Ruhat ALP

Yıl: 2019