OSMANLI’DA XVIII. YÜZYIL BAŞLARINDA ORDUCU ESNAFININ SEFERLERDE ROLÜ (1700-1718)

Özet
Osmanlı İmparatorluğu’nda sefer organizasyonlarında yardımcı kuvvetler
kategorisinde yer alan orducu esnafı askerin önemli bazı ihtiyaçlarını ücreti
mukabilinde temin eden çeşitli esnaf sınıflardan teşekkül ederdi. Çoğunluğu
İstanbul, Edirne ve Bursa’dan bulunmakla birlikte kimi zaman daha başkaca
şehirlerden de orducu yazıldığını görmek mümkündür. Orducu esnafı sefer
zamanlarında bazen ya askerle birlikte savaşa katılarak ya da bedelini ödemek
suretiyle bu görevini ifa ederdi. Orducu esnafı sefer yolunda, savaş mahallinde
ve dönüş sırasında devletin belirlediği fiyat üzerinden askerin her türlü ihtiyacını
karşılardı. Bunların başlıcaları ekmekçiler, kasaplar, bakkal, nalbant,
terzi, berber, aşçı, çamaşırcı, bezci, demirci, ayakkabıcı, bozacı, attar, kılıççı,
semerci gibi esnaflar olup, sayısı 50’ye yakındır. Sefere giden esnafın masrafları
gitmeyenler veya yakın mesleklerden karşılanırdı. Özellikle XVII. yüzyılın
ikinci yarısından itibaren sefer gitmeyen orducu esnafından bunun bedeli
alınırdı. Özellikle İstanbul, Bursa ve Edirne dışındaki esnafın yükümlülükleri
karşılığında bedelleri tahsil olunurdu.
Bu tebliğimizde XVIII. yüzyılın başlarında Osmanlı’nın Karlofça antlaşması
ile kaybettiği yerleri geri almak için peş peşe düzenlediği seferlerde
orducu esnafının rolü, çeşitliliği, geçirdiği değişimler, ödedikleri bedeller ve
bunların toplandığı mahaller ele alınacaktır. Bu arada orducu esnafı tayini,
sefere katılım ve bedel toplanmasında yaşanan problemlere de değinilecektir.
Böylelikle sivil hayatta ve sefer sırasında piyasada mevcut esnaf teşekkülleri
de ele alınmış olacaktır. Çalışmamızın temel kaynağı Osmanlı Arşivi olmakla
birlikte dönemin kroniklerinden ve yapılan araştırmalardan da istifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Sefer, Lojistik, Orducu Esnafı, Bedel.

THE ROLE OF ORDUCU TRADESMEN IN THE
EARLY XVIII. CENTURY (1700-1718)

Abstract
In the Ottoman Empire, the Orducu tradesmen, who were in the category
of Auxiliary Forces in Sefer Organizations, were formed from various tradesmen
classes who provided some important needs of the soldier in terms of
wages. Although most of them are located from Istanbul, Edirne and Bursa, it
is possible to see that they are sometimes written from other cities. During the
expedition times, the army tradesmen would sometimes perform this task by
joining the war with the soldier or paying the price. Orducu tradesmen on the
way to the expedition, at the scene of the war and during the return of the price
determined by the state would meet all the needs of the soldier. The main ones
are bakery, butchers, grocery stores, nalbant, tailor, barber, cook, laundry, bezci,
blacksmith, shoemaker, bozacı, Attar, Kılıççı, Semerci, and the number is
close to 50. The expenses of the tradesmen who went to the expedition would
be covered by those who did not go or close professions. Especially XVII.
century from the second half of the tradesman who did not go to the expedition
would be paid. Especially in exchange for the obligations of tradesmen
outside Istanbul, Bursa and Edirne, the costs were collected.
In this Communiqué, XVIII. At the beginning of the 18th century, the role,
diversity, changes they have undergone, the changes they pay, and the spaces
they pay will be discussed in the expeditions organized in succession to get
back the lost places with the Karlofça Treaty. In the meantime, the determination
of the army tradesmen, participation in the expedition and the problems
experienced in the collection will be discussed. Thus, the organization of tradesmen
in civilian life and during the campaign will be discussed. Although
the main source of our study is the Ottoman archive, the chronicles of the
period and the researches will be benefited.

Keywords: Ottoman, Expedition, logistics, army tradesmen, price.

 

Yazar: Doç. Dr. Bekir GÖKPINAR
Sempozyum Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (2024) - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Yıl: 2024
Yayınlandığı Dergi / Yayın Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-1