ORTA ASYADAN ANADOLU’YA AHİLİĞİ ETKİLEYEN TEMEL DİNAMİKLER

THE BASIC DYNAMICS THAT AFFECTED AKHISM FROM CENTRAL ASIA TO ANATOLIA

Özet
Bu çalışmanın amacı Ahilik Teşkilatı’nın ortaya çıkış koşullarını değerlendirmek,
bu kurumun varlığını gerekli kılan etkenleri ortaya koymaktır.
Tarihsel olarak, Anadolu Türk ve İslam Uygarlığının en önemli sosyoekonomik
öğelerinden olan Ahilik Örgütü’nün üretim, dayanışma, eğitim,
siyasal bütünleştirme ya da birliği sağlama, ahlaki yönlendirme, vizyon
sağlama, kültürü aktarma, yayma ve güçlendirme, güvenliği sağlama,
kaynakların akılcı kullanımı gibi birçok farklı işlevi vardır. Bu kurumun
oluşumunda, Fütüvvet’in, Türk ve İslam coğrafyasındaki etkileşimin, genel
İslam felsefesi yanında, Rufailik, Bektaşilik, Halvetilik, Karamati, Batınılik
ve Şii anlayışlarının, Türklerdeki yiğitlik uygulamasının, göçebeliğin ve
göçebelikten yerleşik hayata geçerken yaşanan sorunların, Moğol istilasının,
Türkmen geleneklerinin etkisi vardır.

Anahtar Sözcükler: Türkler, İslam, Ahilik, Fütüvvet, Anadolu.

Abstract
The aim of this study is to evaluate the conditions of the term in which
the Akhism born, and to reveal the factors which make this institution necessary.
Historically, the Akhism, which has the functions of production,
cooperation, education, political unification, security, moral orientation,
vision setting, culture transfer and empowerment, and the rational resource
usage, is one of the most important socio-economic elements of the
Anatolian Turk and Islamic Civilization. The formation of this institution
depends on the interaction of Futuvvet in Turk and Islamic geography, the
general Islamic Philosophy, the mystic beliefs of Rufai, Bektashy, Halvethy,
Karamathy, Batıni and Shia, the bravery practices of Turks, nomadism, the
problems that exist during the transformation from nomadism to the permanent
life, the Mongol invasion, and Turkmen traditions.

Keywords: Turks, Islam, Akhism, Futuvvet, Anatolia.

Yazar: Doç. Dr. Kurtuluş Yılmaz GENÇ

Yıl: 2017