TREN

Veritabanı

NİĞDE VE ÇEVRESİNDE AHİLİK VE AHİ KURUMLARI (XIII-XVI. YÜZYIL)

AHI-ORDER AND AHI INSTITUTIONS IN AND AROUND NIĞDE (13TH-16TH CENTURY)

Özet

XIII. Yüzyıldan itibaren Anadolu’da görülmeye başlayan ve halkın sanat, meslek, ahlaki yönlerinin gelişmesini sağlayan önemli bir kurumdur. Ahilik kurumunun Osmanlı devletinin kuruması aşamasında da önemli rol oynadığı bilinmektedir. Anadolu’da Ahiliğin kurucusu Ahi Evran adıyla bilinen Şeyh Nasirüddün Mahmud’dur. Özellikle Anadolu Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubad’ın destek ve yardımları ile gelişme fırsatı bulan Ahi teşkilatı iktisadi ve içtima hayatın düzenlenmesinde büyük rol üstlenmiştir. Hızla gelişen Ahilik teşkilatının sadece şehir merkezlerinde değil köylerde ve uç bölgelerinde de büyük nüfuza sahip olmuştur. Zaman içerisinde sadece iktisadi ve içtimai değil siyasi yönden de etkili olmaya başladıkları; şehir yönetimlerinde söz sahibi oldukları görülmektedir. Merkezi otoritenin zayıfladığı veya etkisiz olduğu durumlarda Ahilik teşkilatının etkili oldukları bilinmektedir. Özellikle Moğol hakimiyeti sırasında ahi birliklerinin şehirlerin yönetimine hâkim olarak kargaşa ve anarşinin çıkmamasını temin etmişlerdir.
Bu bildiride orta Anadolu’da Selçuklulardan itibaren önemli bir merkez olan Niğde şehrinde Ahilik kurumunun gelişmesi ve Ahilere ait kuruluşlar tespit edilecektir. Niğde ve çevresinin orta Anadolu’da önemli bir ticari ve askeri yol güzergah üzerinden bulunmasından dolayı içtimai ve iktisadi yönden oldukça gelişmiş durumda olduğu görülmektedir. XIII-XVI. yüzyıllar arasında Niğde şehrinde iktisadi yönden çok sayıda meslek grubunun faaliyet gösterdiği anlaşılmaktadır. Ayrıca Ahilerin şehir yönetiminde etkili oldukları ve bir takım kurumlar tesis ettiği görülmektedir.

Anahtar Sözcükler: Ahi, Ahi Evran, Niğde, Fütüvvet, Meslek Teşkilatları, Zaviye, Tekke.


Abstract
It is an important institution which started to be seen in Anatolia from 13th century and enables the development of the arts, professions and mo- ral aspects of the folk. It is known that Ahi-order plays an important role on the establishment of Ottoman Empire. In Anatolia, the founder of Ahi-order is Şeyh Nasirüddün Mahmud who is known by the name Ahi Evran. In particular, the Ahi-order, which found the opportunity to develop with the support and help of the Anatolian Seljuk Sultan Alaeddin Keykubad, played a major role in regulating the economic and social life. The rapidly develo- ping Ahi-order has had great influence not only in the city centers but also in the peasants and extremities. In time, they started to be influential not only in economic and social but also politically; it is seen that they have a say in city administrations. It is known that the Ahi organization is effective when the central authority is weak or ineffective. Especially during the Mogul domination, the Ahi troops ensured that chaos and anarchy did not
emerge as ruling the administration of the cities.
In this report, the development of Ahi-order and establishments belonging to Ahi will be determined in the city of Niğde, which is an important center from the Seljuks in Central Anatolia. It is seen that Niğde and its environs are highly developed both in terms of socially and economically due to the fact that they are located on important commercial and military road routes in Central Anatolia. It is understood that a large number of professions are active in the economical direction in the city of Niğde in between 13th and 16th centuries. It is also seen that the Ahis were influential in the administration of the city and established some institutions.

Keywords: Ahi, Ahi Evran, Niğde, Turkish-Islamic Guild, Occupational Organizations, Zawiya, Islamic Monastery.

Yazar: Doç. Dr. Nevzat TOPAL

Yıl: 2018
İlgili Dosyalar