KIRŞEHİR MERKEZ TEMETTUAT KAYITLARINDA ESNAF VE SANATKÂRLAR (1834-1846)

Özet
Kazanma, kâr etme ve kazanç anlamına gelen temettü, mal-mülk, hayvan,
arazi gibi şahsî mal varlıklarının kaydedilmesi için hazırlanmış belge olup, bu
belgelerin tutulduğu resmî defterler temettüat defterleri olmuştur.
II. Mahmut ile beraber kararlaştırılan ve halefi Abdülmecid Devri’nde hayata
geçirilen Osmanlı tebaasının mal-mülk, hayvan, arazi gibi şahsî mal varlıkları,
temettüat defterlerinde tutulmuştur. Bu defterlerde kayıtları kabul ve mal edilen
bölgelerin sosyo-ekonomik yaşamına dair karakteristik özellikleri görmek
mümkündür. 1830’lu yıllar ile beraber kayıt altına alınan bu bilgiler, bahsi geçen
dönemin sosyal tarihine ilişkin önemli malzemeleri barındırmaktadır.
Coğrafî olarak Anadolu’nun merkezinde yer alan Kırşehir’de ekonominin
tarım ve hayvancılığa dayandığı bilinmektedir. Dolayısıyla, ele alınan kayıtlar
nezdinde Kırşehir’de ihtiyaç hissedilen ve mevcut olan esnaf ve sanatkârlıklar
dikkati çekmiştir.
Araştırmada, Kırşehir merkeze ait 795 (1250/1834-1834), 798 (1261/1845-
1846) numaralı temettüat defterleri temelinde Kırşehir’de tesadüf edilen esnaf
ve sanatkârların adları ve özellikle faaliyet alanları ele alınmıştır. 795 numaralı
defterde kalaycı, nalbant, çilingir, aşçı, terzi, duhancı, sarraç, katırcı, berber,
körükçü, kuyrukçu, demirci, şekerci, bozacı, kürkçü, kalburcu, kaynakçı,
boyacı, çulhacı, çerçi ve çömlekçi; 797 numaralı defterde yukarıdakilere ilave
olarak gühercileci, eskici, pilavcı, taburiyeci, eğerci, kalburcu, attar, kalıpçı
ve çankçı; 798 numaralı defterde ise bezzaz, kuyumcu, değirmenci, semerci,
dülger ve kahveci şeklinde esnaf ve sanatkârlara rastlandığı görülmüştür.
Netice itibarıyla Kırşehir merkezde farklı birçok esnaf ve sanatkârlık sabit
kalmakla birlikte devam eden süreçte ortaya çıkan yeni sanatkârlıkların icra
edildiğine tanık olunmuştur.
Araştırmada, kişileri, durumları ya da olayları tam ve doğru olarak betimlemek
olan araştırma modeli esas alınmış, bu araştırma ile ahiliğin kurucusu
Ahi Evran-ı Veli’nin türbesinin bulunduğu Kırşehir’de esnaf ve sanatkârların
tespiti ve bunların iktisadî hayata katkıları amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ahilik, Esnaf ve Sanatkârlık, Kırşehir, Sosyo-Ekonomik
Hayat.

TRADESMEN AND CRAFTSMEN IN KIRŞEHİR
CENTRAL TEMETTUAT REGISTERS (1834-1846)

Abstract
Temettu, meaning earning, profit and gain, is a document prepared for recording
personal assets such as property, animals and land, and the official
books in which these documents are kept are temettuat books.
Decided upon by Mahmud II and put into practice during the reign of his
successor Abdulmecid, personal assets of Ottoman subjects such as property,
animals and land were kept in temettuat books. In these books, it is possible
to see the characteristic features of the socio-economic life of the regions
whose records were accepted and appropriated. This information, recorded
in the 1830s, contains important materials regarding the social history of the
mentioned period.
It is known that the economy of Kırşehir, which is geographically located
in the center of Anatolia, is based on agriculture and animal husbandry. Therefore,
the records examined show that there are tradesmen and craftsmen who
are needed and available in Kırşehir.
In the research, the names of the tradesmen and artisans encountered in
Kırşehir and especially their fields of activity were discussed on the basis of
the dividend books numbered 795 (1250/1834-1834), 798 (1261/1845-1846)
belonging to the center of Kırşehir. In the book numbered 795, there are tinsmiths,
blacksmiths, locksmiths, cooks, tailors, smokers, sarrac, muleteers,
barbers, bellows makers, tailers, blacksmiths, confectioners, boza makers,
furriers, sieves, welders, dyers, sackcloth makers, peddlers and potters. In the
book numbered 797, in addition to the above, there are saltpeter sellers, junk
dealers, pilaf sellers, stool makers, saddle makers, sieves, sieves, molders and
pot makers; in the book numbered 798, it is seen that there are shopkeepers
and craftsmen such as bezzaz, jeweler, miller, saddler, carpenters and coffee
makers.
As a result, although many different tradesmen and craftsmen remained
constant in the center of Kırşehir, it has been witnessed that new craftsmen
emerged in the ongoing process.
The research model, which aims to describe people, situations or events
completely and accurately, was used as the basis for the research, and the aim
of this research was to identify the tradesmen and craftsmen in Kırşehir, where
the tomb of Ahi Evran-ı Veli, the founder of the Ahi Order, is located, and their
contributions to the economic life.

Keywords: Ahilik, Tradesmen and Craftsmen, Kırşehir, Socio-Economic Life.

 

Yazar: Prof. Dr. Yaşar ÖZÜÇETİN , Dr. Sıddık YILDIZ
Sempozyum Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (2024) - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Yıl: 2024
Yayınlandığı Dergi / Yayın Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-II