TREN

Veritabanı

HOY ŞEHİR MEDENİYETİNİN AHİLİĞE TESİRİ

THE INFLUENCE OF KHOY CITY’S CULTURE ON AHISM

Özet
Hoy şehrinin tarihi m.ö. 3000-4000. yıllardan başlıyor. Sümer menbalarında yad edilen Arrata isimli bölgenin bugünkü Urmiya şehri ile Van şehiri arasındakı bölge olduğu tarihçiler tarafndan tasdik edilmiştir. İlk önce Hoy şehiri Azerbaycan`da kurulan Manna Devleti`nin sınırları içinde olmuş, sonralar ise Van ve onun etrafını kendinde birleştiren Urartu Devleti`nin arazisine katılmışdır. Hoy`un adı muhtelif halk destan ve rivayetlerde geçiyor.
Hoy`da çok sayılı maddi ve manevi kültür abideleri bulunmaktatr. Bunlardan örneğin Şems-i Tebrizi Kurgusu, Hatın Köprüsü, Kale Kapısı, Kapalı Çarşı, Kebiri Evi, Mutallib Han mescidini göstermek olar. Orta Asırlarda Azerbaycan`ın Tebriz, Gence, Hoy, Şamahı, Erdebil, Ordubad, Şeki, Bakı ve diğer şehirlerinde sanat gelişir ve sanat adamlarının birlikleri ortaya çıkıyordu. Bu birliklerin sonralar ahilik gibi teşkilatlanmasının esasını Ahi Evran koymuştur. Ahi Evran Güney Azerbaycan`ın Hoy şehirindendir. Onun Ahi Evran adı ile meşhur olmasına bakmayarak, ismi Şeyh Nasreddin Mahmud`dur. Ahi Evran`nın dini-manevi hayatına çocukluk yıllarını geçirdiği Hoy şehirinin medeniyetinin büyük tesiri olmuştur. Anadolu’ya göç eden Ahi Evran ilk önce Kayseri`de yerleşmiş ve burada bir debbağlık imalathanesi kurmuştur. O, Anadolu`da ahiligin yayılmasına ve teşkilatlanmasına önderlik etmiştir.
Türk tarihçisi, ahiligin ünlü araştırıcılarından biri olan M. Bayram yazıyor ki, Anadolu`da ahi teşkilatının zuhurundan önce Azerbaycan`ın muhtelif şehir ve kasabalarında ahilik teşkilatlanmasına mensup, kendilerine ahi olarak hitab eden tüccar ve sanat adamları yaşıyordu. XIII. asırda ancak Konya`da Siraceddin Ürmevi, Mahmud el-Hoyi (Ahi Evran), Mecideddin Merendi (Baba Merendi), Şems-i Tebrizi gibi Azerbaycan`nın ilim ve tasavvuf adamları yaşamışlar.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Hoy, Medeniyet, Ahi Evran

Abstract
The history of Khoy city dates back to 3000-4000 B.C. Historians affirmed that Arrata, the region that is mentioned in Sumerian sources, was a region between today’s Urmia and Van cities. In the beginning Khoy city has been within the border of The Mannaeans, thereupon it was occupied by Urartu which controlled Van and its subregions at that time. Khoy is mentioned in various folk epics and legends.
There are the monuments of material and spiritual culture in Khoy. Mausoleum of Shems Tebrizi, Khatun bridge, Fortress gates, The covered bazaar, Kebirli house, Mutellib Khan Mosque, Qotur bridge (the bridge connects Iran and Europe), Bastam Tower. In the Middle Ages the craftsmanship was developed in different parts of Azerbaijan – Tabriz, Ganja, Khoy, Shamakhy, Ardabil, Ordubad, Shaki, Baku – and the craftsman unions emerged. And it is not accidental that the founder of Ahi brotherhood Ahi Evren was born in Khoy city of Southern Azerbaijan in 1171. Despite of rising to fame with the name of Ahi Evren, his real name was Sheykh Nasreddin Mahmud. The spiritual culture of Khoy city where Ahi Evren lived during his childhood and primary education years has played an important role in his future. Ahi Evren came to Anatolia and settled in Kayseri. Here he opened a tannery workshop. Walking through Anatolia Evren lead the expansion and organization of Ahism.
A Turkish historian, one of the renowned Ahi researchers M. Bayram wrote that before the emergence of Ahi Brotherhood in Anatolia there have been merchants and craftsmen who had been the member of the brotherhood and called themselves Ahis in different cities and districts of Azerbaijan. In 13th century only in Konya Azerbaijanian scholars and Sufis such as Sirajaddin Urmevi, Mahmud-Al-Khoyi (Ahi Evren), Majidaddin Marandi (Father Marandi), Shams Tabrizi and others lived and wrote.

Keywords:Ahism, Khoy, Cultura, Ahi Evran

Yazar: Prof. Dr. Minahanm HASADOVA

Yıl: 2019
İlgili Dosyalar