GÜNÜMÜZ TÜRK DÜNYASINDA AHİLİĞİN İZLERİ: GÂP, ŞERİNE, DAVAT

ÖZET

Sosyal, ekonomik ve kültürel boyutu olan ahiliğin, kurumsallaşması Türkiye Selçukluları dönemine rastlar. Osmanlılar döneminde bu ku­rum "lonca" adıyla yaşatümıştır. Ancak ahilik ve ahilik benzeri ku­rumlar sadece Selçuklularin ve Osmanlılar'm yaşadığı coğrafya ve ya­şadıkları asırlarla sınırlı kalmamıştır.

Eyyûbîler ve M emlâkler döneminde yürürlükte olan "reislik” geleneği, ahiliğin Ortadoğu coğrafyasındaki örneklerini temsil ederken, günü­müz Türk dünyasında; Özbekistan'da halâ devam eden "gâp"gelene­ği, Kırgızlar arasındaki "serine" ve Uygurlar arasındaki "davat"gele­neği, ahiliğin Orta Asya coğrafyasındaki yaşayan izlerini yansıtır.

Orta Asya daki diğer Türk topluluklarına göre yerleşik hayata daha erken dönemlerde geçen ve bu sebeple de köklü bir kültüre sahip olan Özbekler, "söz, sohbet' anlamlarına gelen "gâp " adını verdikleri ye­mekli toplantılarıyla ahilik geleneklerini günümüze kadar yaşatan toplumların başında yer alır. Bu yönüyle Özbekler, Kırgızistan in ve Kazakistan’ın Özbekistan sınırına yakın olan bölgelerini de et­kilemişlerdir.

Bu sempozyumda Ahilik ile Türk dünyasındaki benzer uygulamalar karşılaştırılacaktır.

ABSTRACT

Ahilik which has a social, culture! and economic dimensions became association in the period of Seljuks. This association has been lived by the name of "lonca" in the period of Ottomans. However Ahilik and suchlike associations take place not only Seljuks and Ottomans but al­so take place different places and periods

Actually “reislik” which smilar association with Ahilik takes place in the period ofAyyubids and Mamluks in the Middle East. In addition, it is possible to find footprint of ahilik and suchlike associations in the Central Asia especially Turkic World.

Today’s Turkic World makes suchlike associations of ahilik life. For instance, Uzbeks regulates “gap” and Kyrgyzs regulates “şerine’and Uighurs regulates "davat” İn this symposium we will mention these traditional customs and im­ply resem- blances between ahilik and other associations in the Turkic World.

Yazar: Ayşe Dudu KUŞÇU

Yıl: 2008