GARİB-NAMEDE ALP, ALP EREN, AHİ KELİMELERİNİN KULLANIMI VE KAVRAM ALANLARI

IN GARIB-NAME, USE OF ALP, ALP EREN, AHI WORDS AND THEIR CONCEPT AREAS

Özet

Âşık Paşa, Garib-name adlı eserini Türk halkının, hikmeti, bilgiyi kendi diliyle öğrenmesi için Türkçe olarak yazmış Türk dilinin Anadolu’da yazı dili haline dönüşmesine öncülük etmiştir.
On bölümden oluşan Garib-namede her bölümün de on alt bölümden-kıssadan bahsedilmesiyle geniş ve farklı konulara yer verilmiş, farklı konular işlenmiştir. Eser içerisinde Kemal Yavuz’un ifadesiyle bir kısım öğütlerinde de ana baba, hoca ve esnaf velisi olan ahiden dua almayı da tavsiye eder.
Ahilik, kelimesinin kökeni konusunda iki temel farklı görüş bulunmaktadır. Ahilik, Anadolu’nun vatanlaşmasında ve Osmanlı Devleti’nin kurulmasında büyük rol oynayan dinî, sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasî boyutları olan bir sistem olarak tarif edilmiştir.
Ahilik, alplik ve alperenlik İslam ahlakının, imanın Türk kültürüyle toplumsal hayata yansımasıyla; Anadolu’nun vatanlaşmasında ve Osmanlının kuruluş mayasında yer alan dünyevi ve uhrevi bir sistemin unsurlarıdır. Bu bildiride alp, alperen ve ahi kelimelerinin kullanımları ve kavram alanları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Âşık Paşa, Garib-name, Ahi, Ahilik, Alp, Alp Eren.

Abstract

Âşık Pasha, who wrote Garib-name in Turkish to the Turkish people to learn wisdom and knowledge in his own language, pioneered the transformation of the Turkish language into a written in language in Anatolia.
In Garb-name, consisting of ten section, each section has ten subsections, and various subjects have been discussed. In Kemal Yavuz ‘s expression, who recommends in the work in a part of the advice of parents, teachers and craftsmen and the guardian of akhi also recommend to pray.
There are two basic views about the origin of the word Akhism. Akhism has been described as a system that has religious, social, cultural, economic and political dimensions that play a major role in the nationalization of Anatolia and the establishment of the Ottoman State.
Akhism, alpism and alpereism are the elements of Islamic morality, reflection of faith in Turkish culture and social life; It is the elements of a worldly and benevolent system that lies in the patriotism of Anatolia and the founding of the Ottoman Empire. This paper will focus on the use of alp, alperen and ahi words and their concept areas.

Keywords: Aşık Pasha, Garib-Name, Ahi, Akhism, Alp, Alp Eren.

Yazar: Prof. Dr. Nadir İLHAN

Yıl: 2018