FARS EDEBİYATINDA FÜTÜVVETNAMELER
ÖZET
Fütüvvetnameler fütüvvet ehlinin ve yiğitliğin örf, adet, erkân ve terimlerinin kuralları hakkında bilgi veren kitaplar ve risalelerdir. Fü- tüvvetin başka bir deyişle mürüvvet ve yiğitliğin çoğulu fityan olup Arapça feta kökünden gelmektedir. Islâm ahlâkında ve edebiyatında bağış, hürriyet, misafirperverlik, tevazu ve civanmertlik gibi yiğit birinde bulunması gereken vasıfların toplamıdır. Tasavvufta fütüvvet, aslında bağışlamanın, kerem ve cömertliğin en yüksek mertebesi olan dağıtmak, yani başkasını kendinden üstün görmek ve onu kendisine tercih etmesidir.
Civanmertler, fityanlar, fütüvvet ve kardeşlik (uhuvvet) ehli, Iran ’da ve diğer Islâm ülkelerinde bağışlama, iş bitirme, halkın elinden tutma gibi davranışları kendine ilke edinmiş, fütüvvet ve civanmertlik geleneğini sürdüren özel bir topluluktur. Bazıları, fütüvveti ve civanmertliği Avrupa ’daki şövalyelik mesleğine benzetmişlerdir.
Iran da fütüvvet iki yönde gelişmiştir: Ferdi fütüvvet ve toplumsal (kurumsal) fütüvvet. Ferdi fütüvvet bağış, serbestlik, casaret, yiğitlik, misafirperverlik ve iyi huyluluk olup bunlar, normalde her insanda bulunması gereken sıfatlardır. Fakat toplumsal fütüvvet, bu kişileri ortaya çıkaran ve ona uymayı görev bilen amellerin, edeplerin, ederlerin ve durumların toplamıdır.
ABSTRACT
The Futuvvetname are the treatises and books which give information about rules of the people of the futuvvet and the custom of the bravery. The futuvvet derived from the root of “feta ” and its plural “fityan ” mean donation, hospitable, humility, freedom that a bravery man has to have them in the literature and the ethics of the Moslem. The futuvvet in the Sufism is the means of that one must see the others as beter than himself and distribute what he gets as a sign of the generosity.
The people of the civanmert, fityan, futuvvet and brotherhood (uhuvvet) are the special society who carry on the custom of the bravery and the futuvvet to help people in the Persia and the other Moslim countries. Some compares the futuvvet with knights in the Europe.
The futuvvet in the Persia developed in two style: Ferdi Futuvvet (the individual futuvvet) and Topiumsal-Kurumsal Futuvvet (the com munal-institutional futuvvet) . The individual futuwet is the donation, bravery, courage, hospitable, humility, freedom which every single person has to have them; but the communal futuwet is the total of which discover these and obey these rules and customs.
Yazar: Mürsel ÖZTÜRK
Yıl: 2008
Bildiri Metni