EVLİYA ÇELEBİ’NİN SEYAHATNÂME’SİNDE AHİLİK TEŞKİLATINDA İŞ AHLÂKI

ÖZET

Evliya Çelebi’nin (1611-1682) ünlü eseri Seyahatnâme’si, birçok konunun yanında Ahilik teşkilatı hakkında da bilgi vermektedir. Bilindiǧi üzere seyahatnâmeler, tarih, siyaset bilimi, antropoloji, folklor, sanat, kültür, ekonomi, sosyoloji gibi araştırma alanları için mühim kaynaklardır. Gezilen yerlerin tarihî, sanatsal, folklorik, toplumsal, kültürel, ekonomik, dinî ve siyasî boyutlarıyla ilgili önemli bilgiler veren bu kaynak eserler, bilhassa tarihin ve toplumsal hayatın çoǧu kimseye meçhul veya örtük kalan yönlerini açıǧa çıkarmaları bakımından paha biçilmez hazinelerdir. Nitekim Evliya Çelebi’nin birçok yönüyle özgün gezi eseri Seyahatnâme’si bu özellikleri haiz bir eserdir. Ahilik ise İslam ve Anadolu toplumlarında 13.-19. yüzyıllar arası oldukça etkili olmuş ekonomik, meslekî, ticarî, toplumsal, kültürel, ahlâkî ve eǧitimsel bir teşkilattır. Bu teşkilatı bugüne de ışık tutacak şekilde incelemek ve anlamlandırmak, bilimsel açıdan oldukça önemlidir. Araştırmacı bu çalışmasıyla, dünyaca bilinen büyük gezgin Evliya Çelebi’nin meşhur eseri Seyahatnâme’sinde 17. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Ahilik teşkilatına ve Ahilere dair verdiǧi bilgileri ve gözlemleri iş ahlâkı baǧlamında ele almaktadır. Evliya Çelebi, gezip gördüǧü yerleri anlatırken yeri geldikçe Ahilik teşkilatı ve başta Ahi Evran olmak üzere Ahilerin ahlâk boyutu hakkında da kendine özgü üslup ve metoduyla önemli bilgiler vermektedir. İşte bu çalışma, Seyahatnâme’den hareketle Ahilik’te iş ahlâkı okuması denemesi yapmaktadır. Yazar, Evliya Çelebi’nin gözüyle Ahilikte iş ahlâkının öne çıkan yönlerinianlamaya ve anlamlandırmaya çalışmaktadır. Çalışmada yazarın birincil kaynaǧı Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sidir. Yazar, konuyla ilgili başka kaynaklara da yeri geldikçe başvurmaktadır.

Anahtar kelimeler: Evliya Çelebi, Seyahatnâme, Ahilik, iş ahlâkı

 

 

THE ETHICS OF BUSINESS IN THE ORGANIZATION OF

AKHISM IN EVLIYA ÇELEBI’S SEYAHATNÂME

Abstract

Seyahatnâme, the famous work of Evliya Çelebi (1611-1682) gives information about the Akhism organization as well as many other subjects. As known, travelbooks are very important sources for areas of research such as history, political science, anthropology, folklor, art, culture, economy, sociology. These sources, which give very important knowledges and information about the folkloric, historical, artistic, social,cultural, economic, religious and political aspects of the places visited, are particularly precious treasures in terms of revealing the hidden aspects of history and social life for most people. As a matter of fact, the travel work of Evliya Çelebi, which is the original in many ways, Seyahatnâme (Travelbook) is a work with these features. Also, Akhism is an economic, social, cultural, moral, ethical educational or- ganization that has been very influential in the Islamic and Anatolian socie- ties in the 13th-19th centuries. It will be an important contribution scientifically to examine and make sense of this organization as it sheds light on today. In his study, the researcher examines the knowledges and abservations presented about the Akhism organization and the Akhists in the period of Ottoman State in 17th century in Seyahatnâme, the well-known work of Evliya Çelebi, famous traveler in the context of business ethics. Evliya Çelebi, while describing the places he visited, gives important information about the moral dimension of the Akhism organization and Akhists, especially Ahi Evran, in particular with his unique style and method. The study makes an reading of the business ethics in Akhism by moving from Seyahatnâme. The writer aims to understand and explain the prominent aspects of the business ethics in Akhism in Evliya Çelebi's eye. The writer's primary source in the study is Evliya Çelebi's Seyahatnâme. Also the author applies to other sources related to the topic when the occasion arises.

Key words: Evliya Çelevi, Seyahatnâme, Akhism, Ottoman

Yazar: Prof. Dr. Ejder OKUMUŞ
Sempozyum Adı: Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu
Yıl: 2018