ESRÂR DEDE (1749-1796) FÜTÜVVET-NÂME’Sİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

AN EVALUATION ON ESRAR DEDE’S FUTUVVET-NÂME

Özet
XVIII. yüzyıl divan şairi Esrâr Dede’nin (1749-1796), Dîvân-ı Esrâr, Tezkire-i Şuârâ-yı Mevlevîyye, Mübârek-nâme-i Esrâr Dede ve Lügat-ı Talyân (İtalyanca-Rumca Bir Sözlük Tercümesi) adlı eserlerinin yanında manzum bir Fütüvvet-nâme’si (Fütüvvet-nâme-i Esrâr) de vardır. Esrâr Dede Dîvânı’nın son kısmında yer alan yüz yetmiş yedi beyitlik Fütüvvet-nâme-i Esrâr Dede, aruzun Fe’ilâtün (Fâ’ilâtün) Mefâ’ilün Fe’ilün (Fa’lün) ve Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün kalpları ile kaleme alınmıştır. Esrâr Dede Fütüvvet- nâmesi’nin, Ahîlik geleneğinde önemli bir yere sahip olan aşağıda verilen meşhur iki hadisten (E’d-dînü’n-nasiha ve Lâ-fetâ illâ Alî Lâ Seyfe İllâ Zülfikar) ilham alınarak kaleme alındığı söylenebilir. Beş bölüm (Âgâz-ı Kitâb, Hikâyet, Hz. Ali Fütüvveti, Münâcât ve ilave üç beyit) den oluşan Fütüvvet-nâme-i Esrâr Dede’de; karındaş (kardeş), civân ve merdân gibi belli başlı bazı ahîlik terimlerine yer verildiği görülür. Bildirimizde, söz konusu eserin önemli özellikleri üzerinde durularak Fütüvvet-nâme-i Esrâr Dede’nin bazı beyitleri değerlendirilecektir.

Anahtar Sözcükler: Esrâr Dede, Fütüvvet-nâme-i Esrâr Dede, Ahîlik.

Abstract
XVIII. Century Divan poet Esrâr Dede (1748-1796), along with the works Dîvân-ı Esrâr, Tezkire-i Şuârâ-yı Mevlevîyye, Mübârek-nâme-i Esrâr Dede and Lügat-ı Talyân (Italian-Greek Dictionary Translation), also owns a verse called Fütüvvet-nâme (Fütüvvet-nâme-i Esrâr). One hundred and seventy- seven couplets in the last part of the Esrâr Dede’s Divan, Fütüvvet-nâme-i Esrâr Dede was written in the form of Fe’ilâtün (Fâ’ilâtün) Mefâ’ilün Fe’ilün (Fa’lün) ve Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün. It can be said that Esrâr Dede’s Fütüvvet-nâme was inspired by the following two famous hadiths (E-d-dînü’n- nasiha and Lâ-fetâ orâ Alî Lâ Seyfe İllâ Zülfikar) which had an important place in Ahi's tradition:In Fütüvvet-nâme-i Esrâr Dede, which consists of five chapters (Âgâz-ı Kitâb, Hikâyet, Hazrat Ali Fütüvveti, Münâcât and three additional couplets); It is seen that some of the main terms of Ahiism, such as karındaş (brother), civân and merdân are included. In our paper, some couplets of the Fütüvvet-nâme-i Esrâr Dedewill be evaluated by emphasizing the important features of the work in question.

Keywords: Esrâr Dede, Fütüvvet-nâme-i Esrâr Dede, Ahiism.

Yazar: Doç. Dr. Mustafa GÜNEŞ

Yıl: 2019