ERZİNCAN ’DA İKİ ÖNEMLİ AHİ LİDERİ: AHİ NİZAMETTİN VE AHİ AYNA BEY

TWO IMPORTANT AHI LEADERS IN ERZINCAN; AKHI NIZAMETTIN AND AKHI AYNA BEY

Özet
Kuzeyde Esense (Keşiş) Dağı, kuzeydoğuda Kop Dağı, doğu da Karasu-
Aras dağlarının batısı, güneyde Munzur ve Mercan dağları, batıda
Kızıldağ ve Dumanlı dağ ile çevrili olan Erzincan, Fırat (Karasu) nehrinin
yukarı havzasında kendi ile aynı adı taşıyan ovanın ortasında yer alır
(Darkot, 1997: 340-345; Aksüt, 2013: 23-24; Miroğlu, 1995:318;Şahin,
1985: 13-16). Doğu Anadolu’nun kavşak noktalarından biri olan Erzincan,
tarih boyunca önemli olaylara sahne olmuştur. Anadolu Selçuklu, Mengüçekli
ve Eretnalılar döneminde oldukça önemli ticaret ve tarım şehri olan
Erzincan Anadolu’yu İran’a bağlayan ticaret yolu üzerinde olması ve sulak
tarım arazilerine sahip olması onu daha da geliştirmiş ve Anadolu’nun
Ortaçağ’da en önemli merkezlerinden biri haline getirmiştir. Ekonomi
ise ahi teşkilatı sayesinde önemli ölçüde kontrol altında tutulmuştur.
Anadolu’da gelişen sosyal organizasyonlar içinde Ahilik de Erzincan’da
teşkilatlanmış olup, ahi zaviyelerin varlığından İbn-i Batuta ve Evliya Çelebi
gibi seyyahların eserlerinden bulabilmekteyiz. Bu bildiri kapsamında
Erzincan da önemli siyasi, ekonomik ve sosyal yaptırımlarla adından söz
ettiren dönemin iki ahi liderinin faaliyetlerinden bahsedilecektir.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Erzincan, Ahi Nizamettin, Ahi Ayna Bey.

Abstract
Erzincan is surrounded by Esense (Keşiş) Mountain, by Kop Mountain
in the northeastern part; Karasu-Aras Mountains in the eastern part;
Munzur and Mercan Mountains in the southern part; Kızıldağ and Dumanlı
Mountain in the western part; and is located in the middle of the plain
that has the same name with it in the upper basin of Fırat (Karasu) River
(Darkot, 1997: 340-345; Aksüt, 2013: 23-24, Miroğlu, 1995; 318; Şahin,
1985: 13-16). Erzincan is located in the crossroads of Eastern Anatolia,
and has witnessed important events throughout history. Erzincan was an
important trade and agriculture city in Anatolian Seljukian and Menguceks
and Eratnan Periods. It was located on the trade routes that connected
Anatolia to Iran, and had wet agricultural lands, which made it develop
even more and made it become one of the most important centers of Anatolia
in Middle Ages. The economy was kept under control mostly thanks to
the Ahi Community. All kinds of production were possible when needed. Erzincan
produced both for the internal market and external markets, and the
world-famous Bukharins were marketed to European and Eastern countries.
Among the many social organizations that developed in Anatolia, the
Ahi Community was organized in Erzincan. We can see that there were Ahi
Zawiyahs (Moslem Monastaries) in those times in the travel books of Ibn-i Batuta and Evliya Çelebi (Şahin, 1985: 285, İbn-i Batuta, Seyahatname,
1333, I; 328, Turan, 2004: 71, Göde, 1994; 67-120). In the scope of this
paper, the political, social and economic activities of two important Ahi
Leaders in Erzincan, Ahi Nizamettin and Ahi Ayna Bey will be mentioned.

Keywords: Akhism, Erzincan, Akhi Nizamettin, Akhi Ayna Bey.

Yazar: Yrd. Doç. Dr. Kader ALTIN

Yıl: 2017