CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA MESLEKİ TALİM VE TERBİYEYE BİR ÖRNEK: İSTANBUL BERBER MEKTEBİ (1929-1941)

Özet
Geleneksel zanaatlardan biri olan berberlik; teşkilatlanma, uygulanan yöntemler
ve araç gereç kullanımı açısından Osmanlı’dan Cumhuriyet’e önemli
ölçüde değişim göstermiştir. 20. yüzyılın başında berberler de diğer esnaf
grupları gibi modern örgütlenmeler içinde faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. II.
Meşrutiyet yıllarından itibaren kurulan modern cemiyetlerden biri İstanbul
Berberler Cemiyetidir. Cemiyetin mesleki faaliyetlerinden en önemlisi, üyelerinin
mesleki gelişimini sağlamak amacıyla açtığı Berber Mektebi’dir.
Berber Mektebi, İstanbul Berberler Cemiyeti tarafından 15 Kasım 1929
tarihinde Beyoğlu’nda açılmıştır. Maarif Vekâletinden izin alınarak açılan ve
2 Aralık 1929 tarihinde eğitime başlanan okula, ilk eğitim yılında 15’i erkek
15’i kadın olmak üzere 30 kişi kaydedilmiştir. Eğitim süresi başlangıçta 3 ay
olarak belirlenmiş, her üç ayda bir kurs açılması kararlaştırılmıştır. Okulun
Başmuallimi Avusturyalı Vili Baldah’tır. Ahmet Ferit Bey, İbrahim Bey ve
Matmazel Eleni de öğretmen kadrosunda yer almıştır. Mesleğe dair fenni ve
asri derslerin verildiği okuldaki eğitimin ardından özel bir sınava alınan öğrencilerden
başarılı olanlar 1 yıl staj gördükten sonra genel bir sınava tabi
tutulup bu sınavda başarılı olanlara diploma verilmiştir. Berber Mektebi, açılışından
birkaç ay sonra bir ihtilaf sonucu kapanmış, 1930 yılının temmuz
ayında yeniden açılmıştır. Bu kez kadın ve erkek kısmına 30’ar öğrenci alınması
kararlaştırılarak eğitim süresi 6 aya çıkarılmıştır. 1930 yılında mektebin
yalnızca kadın kısmı açılabilmiş ve çeşitli ihtilaflar dolayısıyla kasım ayında
kapatılmıştır. 1931 yılında ise mektebin yalnızca erkek kısmı açılmıştır. Berber
Mektebi’ne 1934 yılında 20’si kadın 15’i erkek olmak üzere 35 öğrenci
kaydedilmiştir. Bu süreçte iki devre halinde eğitim verilmeye başlanan okulun
ilk devresi Beyoğlu’nda, ikinci devresi ise Sirkeci’de açılmıştır. Berberler
Cemiyetinin 1935 yılı kongresinde alınan bir kararla okulun ders programının
genişletilmesi gündeme gelmiştir. Aynı yıl öğretmen kadrosu da 8’e çıkarılmıştır.
Açıldığı günden itibaren İstanbul Berberler Cemiyeti üyelerinin
aidatları ile finanse edilen okul, cemiyetin 18 Şubat 1941 tarihli kongresinde
yapılan müzakereler neticesinde tahsisat yetersizliği ve öğrenci sayısının az
olması gerekçe gösterilerek kapatılmıştır.
Bu bildiride, İstanbul berber esnafının mesleki gelişiminde önemli bir yer
tutan Berber Mektebi’nin açılışı, eğitim kadrosu ve eğitim süreci hakkında
bilgi verilerek okulun kapandığı 1941 yılına kadar ortaya çıkan gelişmeler
arşiv belgeleri, dönemin gazeteleri ve diğer temel eserler ışığında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Berberlik, İstanbul Berberler Cemiyeti, Mesleki Eğitim,
Berber Mektebi, Türkiye Cumhuriyeti.

AN EXAMPLE OF VOCATIONAL EDUCATION
AND TRAINING IN THE EARLY YEARS OF THE
REPUBLIC: ISTANBUL BARBER SCHOOL
(1929-1941)

Abstract
Barbering, one of the traditional crafts, has changed significantly from the
Ottoman Empire to the Republic in terms of organization, methods applied
and the use of tools and equipment. At the beginning of the 20th century,
barbers, like other tradesman groups, continued their activities within modern
organizations. One of the modern tradesman associations established as of the
Second Constitutional Monarchy was the Istanbul Barbers’ Association. The
most important of the Society’s professional activities was the Barber School,
which it opened to ensure the professional development of its members.
The Barber School was opened in Beyoğlu on 15 November 1929 by the
Istanbul Barbers Association. The school, which was opened with permission
from the Ministry of Education and started education on 2 December 1929,
enrolled 30 people, 15 men and 15 women, in the first year of education. The
training period was initially set as 3 months, and it was decided to open a course
every three months. The head teacher of the school was Austrian Vili Baldah.
Ahmet Ferit Bey, İbrahim Bey and Mademoiselle Eleni were also among
the teaching staff. Istanbul Barbers Association Following the education at the
school, where scientific and modern courses on the profession were given, the
students who passed a special exam were subjected to a general exam after
one year of internship, and those who passed this exam were given a diploma.
The Barber School was closed a few months after its opening due to a dispute
and reopened in July 1930. This time, it was decided to admit 30 students each
to the male and female sections and the duration of education was increased
to 6 months. In 1930, only the female section of the school could be opened,
but it was closed in November due to various disputes. In 1931, only the male
section of the school was opened. In 1934, 35 students, 20 women and 15
men, were enrolled in the Barber School. During this period, the school started
to provide education in two semesters, the first in Beyoğlu and the second in
Sirkeci. With a decision taken at the 1935 congress of the Barbers’ Association,
the school’s curriculum was expanded. In the same year, the teaching staff
was increased to eight. The school, which had been financed by the dues of
the members of the İstanbul Barbers’ Association since its opening, was closed
down as a result of the negotiations held at the congress of the Barbers’
Association on 18 February 1941, citing insufficient allocations and the low
number of students. In this paper, information will be given about the establishment
of the Barber School, which has an important place in the professional
development of Istanbul barber tradesmen, its education staff and education
process, and the developments that emerged until 1941, when the school was
closed, will be evaluated in the light of archival documents, newspapers and
other scientific sources.

Keywords: Barbering, Istanbul Barbers Association, Vocational Education,
Barber School, Republic of Turkey.

 

Yazar: Doç. Dr. Ülkü KÖKSAL
Sempozyum Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (2024) - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Yıl: 2024
Yayınlandığı Dergi / Yayın Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-II