BALIM SULTAN’A NİSPET EDİLEN BİR FÜTÜVVETNÂMEYE DAİR BAZI DEĞERLENDİRMELER

SOME CRITICISM ABOUT A FUTUWWATNAMA ATTRIBUTED TO BALIM SULTAN

Özet
Anadolu’nun dinî, tarihî, sosyo-kültürel yapısına ışık tutan Fütüvvetnâmeler, Ahiliğin âdâb ve erkânını, teşkilat kaidelerini konu edinen tasavvufî nitelikli eserlerdir. Anadolu’da VII/XIII. yy.’dan itibaren Burgazi, Nâsırî, Seyyid Hüseyin gibi müellifler tarafından kaleme alınmaya başlayan bu Fütüvvetnâmeler, süreç içerisinde istinsah edilerek günümüze kadar ulaşmıştır. Bugün kütüphanelerde bu Fütüvvetnâmelerin yanında tarikat pirlerine nispet edilen, müellifi meçhul Fütüvvetnâmeler de yer almaktadır. Bu tebliğde incelenmesi planlanan Fütüvvetnâme de bu kategoride müellifi meçhul bir eserdir.
Milli Kütüphane’de 06 Mil Yz A 8888/2 arşiv numarasıyla kayıtlı, Fütüvvet-nâme-i Şah-ı Vilâyet ismiyle Balım Sultan’a nispet edilen bu Fütüvvetnâme, Durakzâde Halil Efendi tarafından 1872 yılında rik’a yazı stiliyle kaleme alınmıştır. Esasen bu Fütüvvetnâmenin yer aldığı mecmua, Makâlât ve Seyyid Hüseyin Fütüvvetnâmesi’ni de ihtiva etmektedir. Tebliğde ele alınacak Fütüvvetnâme, mecmuanın 34b-61a varakları arasında yer alan, oldukça hacimli bir eserdir.
Muhteva açısından Hz. Ali’nin fütüvvet ilmine dair sözleriyle başlayan eser, tıraş olma, kuşak bağlama, tac ve hırka giyme gibi Ahiliğin erkânlarının yanında Hz. Peygamber’in Hz. Ali’yle bir gömlek içine girmesi, onu kendisine kardeş edinmesi vb. hadiseleri konu edinen çok sayıda menkıbeye yer vermektedir. Ancak bu eserin yukarıda zikredilen Fütüvvetnâmelerden farklı olduğu anlaşılmaktadır. Bu itibarla eser incelenmeye değerdir.
Tebliğde söz konusu Fütüvvetnâmenin içeriği tahlil edilecek ve diğer Fütüvvetnâmelerle aralarındaki benzer ve farklı yönler tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Fütüvvetnâme, menkıbe, Balım Sultan, Durakzâde Halil Efendi

Abstract
Futuwwatnamas that mention the morals, methods of Akhism and the rules of the organization and shed light on the religious, historical, socio- cultural structure of Anatolia, are the mystical works. In Anatolia, these Futuwwatnamas, started writing by writers such as Burghazi, Nasiri and Sayyid Husayn from the 7th/13th century, has reached the present day by being copied in the process. Today, there are some Futuwwatnamas that their authors are unknown and attributed to order leaders beside this Futuwwatnamas.
This Futuwwatnama, attributed to Balim Sultan, named as Futuwwatnama-i Shah-i Wilayah, registered to 06 Mil Yz A 8888/2 archive record in the National Library, was written by Duraqzada with riq’ah writing style in 1872. Essentially, this manuscript contains Maqalat and Futuwwatnama of Sayyid Husayn besides this Futuwwatnama. The Futawwatnama that will be examined in this paper, is between 34b and 61a foils in this manuscript and is a very voluminous work.

In terms of the content, beginning with Hazrat Ali’s words about the science of the futuwwat, this Futuwwatnama, contains lots of legends mentioning that The Prophet get into a shirt with Hazrat Ali, get him brother and etc. events. However, it is understood that this Futuwwatnama is different from Futuwwatnamas mentioned above. Therefore, this Futuwwatnama is worth studying.
In this paper, while being analyzed the content of aforesaid Futuwwatnama, it’s the similar and different aspects of the other Futuwwatnamas will be tried to determine.

Keywords: Akhism, Futuwwatnama, legend, Balim Sultan, Duraqzada Khalil Afandi

Yazar: Kamile ÜNLÜSOY

Yıl: 2019