AMCAZADE HÜSEYİN PAŞA DÖNEMİ ESNAF DİSİPLİNİ HAKKINDA YAPILAN BAZI DÜZENLEMELER [1697-1702]

Özet
II. Viyana Kuşatmasının ardından Kutsal İttifak Devletleri ile yapılan on
altı yıllık savaş, Osmanlı Devleti’nin ekonomik durumunu her yönden olumsuz
etkilemiştir. Savaş süresince sanat, zanaat, sanayi ve her türlü üretim faaliyetleri
durma noktasına gelmiştir. Bu uzun savaş dönemi, esnaf ve halkı da
derinden etkilemiş, diğer ekonomik ve sosyal alanlarda olduğu gibi büyük
sıkıntılar doğurmuştur. Bu dönemde özellikle ithalat daralmış ve fiyatlar artmıştır.
Hüseyin Paşa, halkın ve esnafın zor durumunu dikkate alarak çeşitli
düzenlemeler yapmıştır. Karlofça Antlaşması’ndan sonra savaş masraflarının
ortadan kalkmasıyla, Amcazâde Hüseyin Paşa, savaş sırasında alınan bedel-i
sürsat, bedel-i nüzül, bedel-i beldar gibi vergileri kaldırmış, birikmiş vergilerden
olan zehair, beygir, öküz, araba, cerehor ve güherçile gibi yükümlülükleri
de cezasız olarak affetmiştir. Vergi affına ek olarak, halkın temel ihtiyaçları
arasında yer alan sıvıyağ, sabun, kahve, tütün gibi ürünlerden alınan vergilerin
miktarını azaltmıştır. Ayrıca yerli üretime önem vererek, paranın değerini korumaya
çalışmış ve ihracata yönelik sanayi üretimini desteklemiştir. Selanik
ve Bursa’daki imalathanelerde çuha ve ipekli kumaş dokuma faaliyetlerini
hızlandırmış ve bu ürünlerin ithalatına kısıtlama getirmiştir. Bu önlemler sayesinde
üretim artmış, Hüseyin Paşa kalite ve üretim standartlarına da özen
göstermiştir.
Bu çalışmamızda özelde Hüseyin Paşa, genel anlamda 17. yüzyılın sonlarında
Osmanlı esnafının içinde bulunduğu durum ortaya konmaya çalışılacaktır.
Kaynaklarımızı Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivinde bulunan belgeler
oluşturmaktadır. Bu belgelere ek olarak yapılan müstakil çalışmalardan
da istifade edilmiştir. Yöntem olarak doküman analiz yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Esnaf, Ahilik, Amcazâde Hüseyin Paşa

SOME REGULATIONS ON TRADESMEN
DISCIPLINE DURING THE ERA OF AMCAZADE
HÜSEYIN PASHA [1697-1702]

Abstract
The sixteen-year war between the Holy League States and the Ottoman
Empire following the Second Siege of Vienna severely impacted the Ottoman
Empire’s economy in every aspect. During the war, activities related to
art, crafts, industry, and all kinds of production were nearly stopped. This
prolonged period of conflict deeply affected artisans and the public, causing
significant challenges in economic and social sectors alike. During this time,
imports particularly shrank, and prices increased. Hüseyin Pasha considered
the difficult situation of the people and craftsmen, implementing various reforms.
After the Treaty of Karlowitz, with war expenses no longer a burden,
Hüseyin Pasha abolished several wartime taxes, such as bedel-i sürsat, bedel-i
nüzül, and bedel-i beldar, and forgave accumulated taxes on items like wheat,
horses, oxen, carts, saltpeter, and other liabilities without penalties. In addition
to tax relief, he reduced taxes on essential goods like oil, soap, coffee,
and tobacco. He also prioritized local production to maintain the value of the
currency and supported industrial output aimed at exports. Production of wool
and silk textiles in workshops in Thessaloniki and Bursa was accelerated, and
restrictions were placed on the import of these products. These measures boosted
production, and Hüseyin Pasha paid close attention to maintaining quality
and production standards.
In this study, we will specifically focus on Hüseyin Pasha and, more generally,
aim to present the situation of Ottoman artisans at the end of the 17th
century. Our primary sources consist of documents from the Presidential Ottoman
Archives. In addition to these documents, independent studies have
also been utilized. The document analysis method has been employed as the
research methodology.

Keywords: Tradesmen, Ahi, Amcazâde Hüseyin Paşa

 

Yazar: Prof. Dr. Selim Hilmi ÖZKAN
Sempozyum Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (2024) - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Yıl: 2024
Yayınlandığı Dergi / Yayın Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-1