AHİLİK TEŞKİLATINDA MUSİKİ

Özet
Ahilik, Türk-İslam kültüründe esnaf ve zanaatkarların meslek ahlakını,
dayanışmasını ve ekonomik düzenlemelerini sağlayan bir teşkilattır. Ahilik
teşkilatı, Anadolu Selçuklu Devleti döneminde ortaya çıkmış olup, Osmanlı
Devleti’nde de etkinliğini sürdürmüştür.
Ahilik aynı zamanda, bugünkü manada bir hayat boyu öğrenme kurumu hâlini
almıştır demek, yanlış olmayacaktır. Ahilikte sanat hiyerarşisi yamaklıkla
başlayıp çıraklık, kalfalık, ustalık aşamalarına ulaşıyordu. Her bir aşamanın
belli süreleri vardı. En üst basamaktaysa sanatta ve kişisel yaşamda herkesin
saygısını kazanmış bulunan, alt basamaktakileri türlü yönlerden yetiştirmek
için Ahi zaviyeleri yaptırmış ahi babalar bulunurdu. Görüldüğü üzere Ahilik,
uzun yıllar süren ve meşakkatli bir yaşam biçimi olmuştur.
Bu uzun süren eğitim ve öğretim süreçlerinde, zaviyelerde ikinci aşamada
tasavvuf, musiki, Arapça ve Farsça dersleri de okutulmuştur. Ayrıca güzel
sanatlarda yetenekleri olan çırakların özellikle o dalda yetiştirilmesine gayret
edilmiştir. Adeta bir karargâh görünümü taşıyan Ahi zaviyeleri, gelip giden
konukların ağırlandığı, büyük şölenlerin verildiği, müzikli toplantıların yapıldığı
yerler olmaları dolayısıyla ulusal kültürün buluşma noktası hâlini almıştır.
Ayrıca Ahilerde her tür esnafın bir davulu, bir sancağı ve bir borusu vardır.
Ahiler giyinişleri, görünüşleri ve silahlarının güzelliği ile övünürler birbirleriyle
yarış ederlerdi. Davulun taşıdığı kutsal anlamların Ahi esnafları tarafından
yaşatıldığı bilinmektedir.
Bu araştırma kapsamında, tarihsel veriler ışığında, Ahilik teşkilatındaki
musiki ritüelleri ve eğitimine yönelik tespitler sergilenecektir. Zaviyelerdeki,
esnaflar arasındaki ve Ahilik şölenlerindeki musikinin rolü vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler: Ahilik, Eğitim, Şölen, Musiki, Müzikoloji

MUSIC IN THE AKHISM ORGANIZATION

Abstract
The Akhism is an organization that ensures professional ethics, solidarity
and economic regulations of tradesmen and craftsmen in Turkish-Islamic culture.
The Ahi organization emerged during the Anatolian Seljuk State and continued
its effectiveness in the Ottoman Empire. Akhism Order is an important
institution that regulates and protects the economic, social and cultural lives
of tradesmen and craftsmen.
It would not be wrong to say that Akhi Order has also become a lifelong
learning institution in its current sense. In the Akhism order, the art hierarchy
started with apprenticeship and reached the stages of apprenticeship, journeymanship
and mastery. Each stage had certain durations. At the top level, there
were Akhi fathers who had earned the respect of everyone in art and personal
life, and who had Akhi zawiyas built to educate those at the bottom level in
various aspects. As can be seen, Akhism has been a long-lasting and arduous
way of life.
During these long education and training processes, Sufism, music, Arabic
and Persian lessons were also taught in the zawiyas in the second stage. In
addition, efforts were made to train apprentices who were talented in fine arts,
especially in that branch. Akhi zawiyas, which look like headquarters, have
become the meeting point of national culture as they are places where coming
and going guests are hosted, large feasts are held, and musical meetings are
held.
In addition, among the Akhis, each type of tradesman has a drum, a banner
and a pipe. They boasted about the beauty of their clothes, appearance and
weapons and competed with each other. It is known that the sacred meanings
of the drum are kept alive by Akhi tradesmen.
Within the scope of this research, findings regarding the musical rituals
and education in the Akhism organization will be exhibited in the light of
historical data. The role of music in zawiyas, among tradesmen and in Ahi
community festivals will be emphasized.

Keywords: Akhism, Education, Festival, Music, Musicology

 

Yazar: Prof. Dr. Timur VURAL
Sempozyum Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (2024) - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Yıl: 2024
Yayınlandığı Dergi / Yayın Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-1