AHİLİK ÇATISI ALTINDA GELENEKSEL KEÇE ÜRETİMİ VE KEÇECİLİK ZANAATI

Özet
Tarihsel sürecin başlangıcında yaşamsal ihtiyaçların kişisel çabalarla karşılanmasının
zorluğu zamanla küçük toplulukların yardımlaşma ile üretim yapmalarını
gerektirmiştir. Toplumsal yaşamın gelişmesi ve ihtiyaçların giderek
çeşitlenmesi birçok ihtiyacın karşılanmasında üretimlerin ehil kişiler tarafından
yapılmasını zorunlu kılmıştır. Ustalık gerektiren bu üretimler uzun yıllar
işlevlerini sürdürmeleri nedeniyle geleneksel özelliklerini kazanmışlardır.
Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türk toplulukları geldikleri yeni topraklarda
tutunabilmek için çeşitli teşkilatlar kurmuşlardır. Bunlardan birisi de geleneksel
el sanatı üretimlerini yapanları bir çatı altında toplayan Ahilik teşkilatıdır.
Ahilik örgütü bir taraftan üretim yapan ustaların yetişmesi için kuralları oluşturmuş,
diğer taraftan üretimin kalitesini yükseltici önlemleri alarak gelişmesini ve
uzun yıllar sürdürülmesini sağlamıştır. Bu örgüt Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluğu
dönemlerinde yaklaşık yedi asır koyduğu kural ve oluşturduğu kurullarıyla
üretimin düzenli ve disiplinli bir şekilde sürdürülmesi için çalışmıştır.
Ahilik teşkilatı çatısı altında geleneksel el sanatları alanında faaliyet gösteren
bir zanaat dalı da Keçeciliktir. Yaşamsal ihtiyaçlardan giyim ve barınma
alanındaki talepleri karşılayan Keçe ustaları Ahilik örgütü içinde yetişme ve
üretim süreçleri için kendi kurallarını oluşturmuş ve sıkı bir şekilde uygulayarak
sürekliliğini sağlamışlardır.
Keçe üretimi alanında çıraklık, kalfalık ve ustalık şeklinde nesilden nesile
atölye ortamında yetişme ve geleneksel keçe üretimlerinin yapılması zengin
bir kültürel birikimin oluşmasına yol açmıştır. Sanayileşme, teknolojik
gelişmeler, kentleşme ve yaşam biçimlerinin değişmesi gibi birçok nedenle
günümüzde unutulmaya yüz tutmuş olan Keçecilik, ustaların ölmeleri veya
işi bırakmaları sonucu atölyelerin kapanmasına yol açmaktadır. Her kapanan
atölye ve her ölen usta ile birlikte kültürel bellek te yok olmaktadır.
Bu çalışmada, Türklerin göçle birlikte Anadolu topraklarında tutunabilmesi
için halkın ihtiyaçlarını karşılayan mesleklerin ortak bir yapı içinde bulunmalarını
sağlayan Ahilik teşkilatını kurmaları, dönem ihtiyaçlarını karşılayan ve ehil
kişilerin üretim yapabildiği geleneksel el sanatları kavramı içinde yer alan Keçecilik
zanaatı ve üretimlerinin özellikleri ve asırlar boyu toplum ihtiyaçlarını
karşılayarak günümüze kadar ulaşan zanaat ve çevresinde gelişen zengin kültürel
birikim ortaya konularak ustalar, üretimleri ve atölyeleri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Ahilik, Zanaat, Usta, Keçecilik.

TRADITIONAL FELT PRODUCTION AND FELTMAKING
CRAFT UNDER THE ROOF OF AHİLİK

Abstract
At the beginning of the historical process, the difficulty of meeting vital
needs with personal efforts required small communities to produce with
cooperation over time. The development of social life and the gradual diversification
of needs have made it necessary for production to be carried out
by competent people to meet many needs. These productions, which require
mastery, have gained their traditional characteristics as they have continued
their functions for many years.
Turkish communities migrating from Central Asia to Anatolia established
various organizations in order to hold on to the new lands they came from. One
of these is the Ahi organization, which gathers those who produce traditional
handicrafts under one roof. On the one hand, the Ahi organization established
rules for the training of craftsmen who produce, on the other hand, it has ensured
its development and sustainability for many years by taking measures to
improve the quality of production. This organization worked for about seven
centuries during the Seljuk and Ottoman Empires to maintain production in a
regular and disciplined manner with its rules and boards.
A craft branch operating in the field of traditional handicrafts under the
umbrella of the Ahi organization is felting. Felt craftsmen, who meet the demands
in the field of clothing and shelter from vital needs, have established
their own rules for their upbringing and production processes within the Ahilik
organization and have ensured their continuity by strictly applying them.
In the field of felt production, apprenticeship, journeyman and mastership
in the workshop environment from generation to generation and traditional
felt production has led to the formation of a rich cultural accumulation. For
many reasons such as industrialization, technological developments, urbanization
and changes in lifestyles, felting, which has been forgotten today, leads
to the closure of workshops as a result of the death of masters or leaving the
business. With each workshop that closes and each master who dies, cultural
memory also disappears.
In this study, in order for the Turks to hold on to the Anatolian lands with
the migration, the establishment of the Ahi organization, which enables the
professions that meet the needs of the people to be in a common structure,
the characteristics of the felting craft and its productions, which are included
in the concept of traditional handicrafts that meet the needs of the period and
where competent people can produce, and the rich cultural accumulation that
has reached the present day by meeting the needs of the society for centuries,
and the craftsmen, their productions and workshops will be evaluated.

Keywords: Ahilik, Craft, Master, Felting.

 

Yazar: Prof. Dr. H. Nurgül BEGİÇ
Sempozyum Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (2024) - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Yıl: 2024
Yayınlandığı Dergi / Yayın Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-II