AHİ BABA ATAMALARI (17, 18 ve 19. YÜZYILLAR)

AKHI BABA ASSIGNMENTS (17, 18 and 19. CENTURIES)

Özet
13. Yüzyılda Anadolu’da ortaya çıkan Ahilik, Anadolu’nun dini ve iktisadi hayatında bir gelenek olarak yer edinmiştir. Ahi teşkilatının iç dinamikleri arasında yer alan unsurlardan birisi de Ahi Baba’dır. Ahilik geleneğinin önemli mihenk taşlarından olan Ahi Baba, Ahiliğin son dönemlerine kadar varlığını devam ettirmiştir. Bir şehirde ne kadar esnaf gurubu varsa hepsinin başı olan Ahi Baba, icra ettiği görevi ile Ahi teşkilatında ve Osmanlı ticaret hayatında mühim rol oynamıştır. Ele alınan bu çalışmada 17, 18 ve 19. Yüzyıllarda Ahi Baba makamı için yapılan atamalarda nasıl bir yol izlenildiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Özellikle Kırşehir’deki Ahi Evran zaviyesinin başında bulunan zaviyedarların Ahi Baba atamalarındaki fonksiyonları izah edilecektir. Ahi Baba seçilecek kişinin hangi vasıflara sahip olması gerekliliği arşiv vesikalarından tespit edilerek ifade edilecektir. Ayrıca yeni bir Ahi Baba atamasını gerektirecek sebepler de belgeler ışığında açıklanacaktır. Bu sebepler arasında mevcut Ahi Baba’nın ölümü, Ahi Babalık makamının herhangi bir kişi tarafından haksız yere ele geçirilmesinin ardından bu şahsın görevden alınarak makama uygun bir kişinin atanması, Ahi Baba’nın ifa ettiği görevini terk etmesi, hali hazırdaki Ahi Baba’nın azli ve mevcut Ahi Baba’nın görevini kendi rızasıyla başkasına bırakması gibi nedenler bulunmaktadır. Farklı bölgelerdeki Ahi Baba atamalarına yönelik belgeler, konuya geniş bir yelpazeden bakılmasını sağlamıştır. Genel itibariyle 17, 18 ve 19. Yüzyıllarda Ahi Baba’nın işlevi hakkında bilgi verilerek, Ahi Baba atamaları hakkında bir kanaat ortaya konulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Ahi Baba, Osmanlı Devleti, Atama.

Abstract
The Akhism, which emerged in the 13th century in Anatolia, became a tradition in the religion and economic life of Anatolia. Akhi Baba is one of the internal dynamics of the Akhi organization. Akhi Baba, one of the most important milestones of Akhi tradition, continued to exist until the end of Akhism. Akhi Baba, who is the head of all of the tradesmen in a city, played an important role in the Akhi organization and the Ottoman commercial life with the task he performed. In this study, it was tried to reveal the way in which the assignments were made for the Akhi Baba position in 17, 18 and 19th centuries. In particular, the functions of zaviyedars (sheikhs) at the head of the Ahi Evran dervish lodge in Kırşehir will be explained in Akhi Baba's assignments. The necessity of the person to be elected as Akhi Baba will be determined by means of archive documents. In addition, the reasons for the appointment of a new Akhi Baba will be explained in the light of the documents. Among these reasons, the death of the present Akhi Baba, the unlawful seizure of the authority of Akhi Babalık, the person to be dismissed from the appointment of a suitable person to the authority, leaving Akhi Baba's duty to leave, the current Akhi Baba and there is a reason for the current Akhi Baba to give up his duties to others. The documents for Akhi Baba assignments in different regions made it possible to look at the issue from a wide range. In general, in the 17th, 18th and 19th centuries, information about Akhi Baba's function will be given and a conviction will be made about Akhi Baba's assignments.

Keywords: Akhism, Akhi Baba, Ottoman Empire, Assignment.

Yazar: Dr. Öğr. Üyesi Aziz ALTI

Yıl: 2019