18. YÜZYILIN SONLARINA AİT BİR ESNAF DEFTERİ

Özet
Osmanlı devletinde defter tutma geleneği Fatih Sultan Mehmed dönemine
kadar uzanmaktadır. Bu gelenek Osmanlılara kendilerinden önceki Türk
devletleri aracılığıyla sirâyet ederek daha sistemli ve gelişmiş bir hal alarak
varlığını devletin sonuna kadar devam ettirmiştir. Günümüzde Osmanlı Devleti’nin
kullanmış olduğu defterlerin büyük bir kısmı Osmanlı Arşivi’nde
muhafaza edilmektedir. Muhafaza edilen bu defterler tapu tahrir, mühimme,
şikâyet, ruus, kadı sicili, evkaf, mukataa, cizye, temettü, muhasebe vs. gibi
oldukça çeşitli ve farklı konuları kayıt altına alıyordu. Bu minvalde bu çalışmada
da ele alınacak Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Defterleri kataloğunda yer
alan 2326 numaralı ve 1205/1790 tarihli defter çeşitli esnaftan yapılan alışverişin
kaydını ihtiva ettiğinden muhasebe defteri kategorisinde yer almaktadır.
Bununla birlikte defterin kapağında bir esnaf defteri olduğunu belirten “defter-
i esnaf” kaydı da bulunmaktadır. Bu çalışma, alışverişin yapıldığı esnaflar
ile yapılan alışverişte satın alınan eşyanın muhteviyatını, satın alımın neden
ve kimin için yapıldığı gibi sorulara cevap araması bakımından Osmanlı iktisadi
hayatının önemli bir zümresi olan esnafla ilgili yapılacak çalışmalara
katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

A LATE 18TH CENTURY TRADESMEN’S LEDGER

Abstract
The tradition of bookkeeping in the Ottoman state dates back to the reign
of Mehmed the Conqueror. This tradition spread to the Ottomans through
the previous Turkish states and became more systematic and developed and
continued its existence until the end of the state. Today, most of the ledgers
used by the Ottoman Empire are preserved in the Ottoman Archive. These
notebooks, which are preserved in the Ottoman Archive, recorded a wide variety
of different subjects such as land registry, survey, seal, complaint, ruus,
kadi registry, evkaf, mukataa, jizya, dividend, accounting, etc. In this respect,
the ledger numbered 2326 and dated 1205/1790 in the catalog of the Topkapı
Palace Museum Archive’s ledgers, which will also be discussed in this study,
is categorized as an accounting ledger since it contains records of purchases
made from various tradesmen. In addition, there is a “defter-i esnaf” entry on
the cover of the ledger, indicating that it is a tradesman’s ledger. This study
aims to contribute to the studies on tradesmen, an important segment of the
Ottoman economic life, in terms of seeking answers to questions such as the
tradesmen from whom the purchases were made, the content of the goods
purchased, why and for whom the purchases were made.
 

 

Yazar: Dr. Öğr. Üyesi Muhittin KUL
Sempozyum Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu (2024) - Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi
Yıl: 2024
Yayınlandığı Dergi / Yayın Adı: 7. Uluslararası Ahilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı Cilt-1