TOPLUMSAL AHLAKIN TEMELLENDİRİLMESİNDE AHİ FÜTÜVVETNAMELERİNDEKİ ÖRNEK ŞAHSİYETLERİN ROLÜ

THE ROLE OF THE MODEL PERSONS IN FUTUVVETNAME OF AKHISM IN GROUNDING THE SOCIAL MORALITY

Özet

İnsan, toplu yaşamak, çabalarının sonuçlarını paylaşmak, kısaca
maddi ve manevi alanda yardımlaşma ve dayanışma durumunda olan
sosyal bir varlıktır. O, söz konusu ilişkilerini yürütürken de bir kısım
manevi ve seküler kurallardan sorumludur. Manevi kurallar, dini ve sosyal
kuralları içerirken, seküler kurallar sadece dünyevi alanı içermektedir.
Fütüvvetnâmeler, tüm kural, yöntem ve ilkelerini dinin temel kaynaklarından
alan Ahi nizamnâmeleridir. Ahilik kurumu fütüvvetnâmelerde yer alan
bu kurallar çerçevesinde bireyi manevi ve ahlaki açıdan geliştirmeyi
hedeflemektedir. Bu sayede ahilik, bireyle toplum arasında sağlıklı
bir ilişkinin oluşmasına katkı sağlamaktadır. Bu çalışmanın konusu;
fütüvvetnâmelerdeki bizzat Allah tarafından kendilerine fütüvvet makamı
verildiği kabul edilen Peygamberlerin, Ashab-ı Kehf’in, Ehl-i Beyt’in,
Sahabelerin ve fütüvvet ehlinden kabul edilen diğer örnek şahsiyetlerin
öne çıkan ahlaki meziyetlerine dikkat çekmek ve bu ayırıcı davranış
niteliklerinin toplumsal ahlakın tesisine katkısını ortaya koymaktır.
Çalışmanın temel amacı, İslâm’ın öngördüğü toplumsal ahlak yapısının
inşasında fütüvvetnâmelerin önemini vurgulamaktır. Bu bağlamda ahi
nizamnâmelerinde yer alan fütüvvet ehli örnek şahsiyetlerin ön plana
çıkan nitelikli davranış modellerini insanların dikkatine sunarak ahlaki
gelişimlerine olumlu yönde katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Fütüvvet, Fütüvvetname, Ahlak

Abstract

Humans living collectively and sharing the results of their efforts is
a social being that is in a state ofsocial cooperation and solidarity in the
material and spiritual arena. While carrying out relations, they are also
responsible for a number of spiritual and secular rules. While spiritual
rules include religious and social rules, secular laws include only earthly
domain. Fütüvvetnames are collection of rules, methods and principles
of Akhism’s regulations that take the basic sources from the religion. The
Akhism Foundation aims to develop the individual spiritually and morally
in the framework of these rules, which take place in the Futuvva. In this
respect, it contributes to the formation of a healthy relationship between
individual and society. The subject matter of the present study is to point
out to the moral features of model persons that are accepted as a member
of futuvva of the Ashab-ı Kehf and of the prophets who are accepted as
having been given the position of “futuvva” by Allah in Futuvvetname;
and to reveal the contribution of these distinctive behavior patterns to the
establishment of social morality. The basic aim of the study is to reveal the
importance of the Futuvvetname in the establishment of social morality
that is foreseen by Islam. In this context, it is aimed to present the quality behavior patterns of model persons in Akhism Regulations to the attention
of people, and contribute to their moral development in a positive manner.

Keywords: Akhism, Futuvva, Futuvvatname, Morality

Yazar: Dr. Öğretim Üyesi Abdulkadir KIYAK

Yıl: 2018