TOPLAM KALİTE ANLAYIŞINDA AHİLİK İŞ AHLAKININ İNCELENMESİ

THE STUDY OF AHILIK BUSINESS ETHICS IN TOTAL QUALITY

Özet
İnsanların yaptığı işin doğru davranışı, yanlış davranıştan ayırabilmek amacıyla yapılan işin kaliteli ve hilesiz yapılmasının ifade eden iş ahlakı kavramı ahilik teşkilatında usta –kalfa çırak ilişki sürecinde kaliteli iş yapma konusunda önemli kurallar ortaya koymaktadır. İş yapılırken ahilik anlayışında eğitimde iş etiğinin ve ahlakının önemi üzerinde durulduğu görülmektedir. Osmanlı’da görülen avarız sandığının işlevleri gibi para kazanmak önemli ama çevresinde başkalarına yardım etmek de bir ahilik kültürünün bir yansımasıdır. Bunun uygulamadaki sonucu kişilerin zor duruma düşen esnafın geçimin sağlanması için başkalarına yardım yapmasıdır. Hayır yapmak için değil de, başkalarının güvenini ve saygısını kazanarak karını arttırmak isteyen tüccarların fakirlere bu gaye ile yardım etmesi böyle bir zihniyetin ürünüdür. Ahilik anlayışında bu yardımlaşma basit bir yardım değil, kendisinden başka kazancı olmayan fakir esnafa kazanç usulü denilebilir. Çünkü amaç fakirlere yardım ederken onlara para sirkülasyonu oluşturularak geçimlerinin sağlanması için onların para kazanmasını sağlamaktır. Ahilerin iş yerleri, onların ibadet yerleri olarak bilinir. Ahilikte iş yerleri, yapılan işler kutsaldır. Ahinin iş yeri hak kapısıdır. Bu kapıdan hürmetle girilir, saygı ve samimiyetle çalışılır, kaliteli mallar imal edilir,helalinden kazanılırdı. Kazanılan paralarda helal yerlere ve kararınca harcanırdı.
Ahilik esas itibariyle esnaf arasında benimsenmiştir. Bu bakımdan ahilik denince esnaf, esnaf denilince ahilik akla gelmektedir. Şüphesiz ahiliğin esnaf arasında gelişmesi tesadüf değildir.El işçiliği, sahibini soygun ve vurgun peşinde koşturmadığı, dilencilikle yüzünü yere getirmediği, ifrattan ve tefritten uzak tuttuğu için ahilikçe en övünmeye değer geçim yolu kabul edilmiştir
Çalışanlarla ilgili olarak en sık karşılaşılan problemler çalışanların yalan söylemeleri ve işe geç gelmeyi adet edinmeleri, en az karşılaşılan problemler ise işyerine ait araç, gereç ve malzemeyi çalma, kalitesiz ürünler imal etme, daha fazla mesai ücreti alabilmek için çalıştığı saatleri fazla bildirme ve rüşvet olarak sıralanmaktadır. Bu olumsuzluklar ahilerin kalite ve iş ahlakında hiç yer almadığı görülmektedir..

Anahtar Sözcükler: Toplam kalite, iş ahlakı
 

Yazar: Prof. Dr. Ali ACAR

Yıl: 2019