SOVYET TARİHÇİLİĞİNDE AHİLİĞİN ARAŞTIRILMASI HAKKINDA

ÖZET

Orta çağların kaynakları incelendiği zaman Ahiliğin Türkler arasın­da geniş bir şekilde yayıldığı anlaşılıyor. Sovyet tarihçiliğinde ahiler dini-kahramanlık, sanatkar ve sufı teşkilatlan gibi araştırılmıştır. XI- XV. yüzyıllarda Yakın ve Orta Doğunun müslüman ülkelerinde geniş yayılmış ahilik- özellikle sanat, küçük tüccar ve şehir nüfusunun aşağı tabakalarını birleştiren sosyo-politik ve dini teşkilat halinde olduğu görülür.

Ahi teşkilatlarının araştırılmasında soviet türkologlan V .A. Kord- levskinin, W. Bartoldun, V. E. Bertelsin, A. Y. Yakubovskinin, M. H. Haydarovun ve M. Seyidovun büyük katkıları olmuştur. Onlar Ahilere tarihi bakımdan yaklaşarak ilk ahilerle, sonraki dönem ahile­rinin dini, asatiri, felsefi farklıklarım açıklamaya çalışmışlardır. Ahi­lerin özellikle sanatla bağlı oldukları belirtilmişdir. Türk sufiliğinin sanatla alakası ve meslek ahi merasimlerine bağlılığı hiç de tesadüf değildir. Sufıler sanatkarlıkla yakından ilgilenmiş ve tarikat şeyhleri­nin, müritlerinin büyük bir kısmı sanatkarv olmuştur. V. E. Bertels sufı dervişler, şeyhleri ile mesleklerin, sanatkarlıkla ilişkisinin tarihi- sosyoloji kökönlerini araştırmıştır.

ABSTRACT

Written sauces of the Middle Ages syow that althi organizations were widely spread among the Turkic people. Akhies had been investigated as religious-militant, craftsmanship and as a sufi organizations in so­viet historiograhy. Widely spread in Moslem countries of the Near and Middle East in the XI-XV centuries the akhiism had been a form of socio -political and religious organization joining mainly the repre­sentatives of craftsmanship, small merchantry and a low strata of town population.

Prominent soviet turkologists V.A. Gordlevski, V.V.Bartold, V.E.Bertels, A.Y Yagubovski, M.H. Heydarov and M.Seyidov have done a lot in the studying ofakhi organizations. Soviet historians ap­proaching akhi organizations from the historical view point have tried to reveal differensces between the mythical- religious and philosophical view points ofakhies of previous andfollowing periods.

They have called attention to the fact that akhi organizations were closely connected with craftsmanship. Relationship of suflism with craftsmanship and its inclusion to vocational, akhi rites wasn’t by chance. Sufies had been closely connected to handicraftsmen and the bulk of the sect sheikhs and their addherents had also been handi­craftsmen. YE. Bertels has elucidated historical and social reasons of the relations among the sufi dervishes, sheiks and the handicraftsmen.

Yazar: Tofig NACAFLI

Yıl: 2008