SARAY SANAT ESNAFI: EHL-İ HIREF

ÖZET

Osmanlı Devleti 'nde serbest çalışan sanat/zanaat esnafı yanında saray için üretim yapan sanatkâr/zanaatkar da bulunmaktadır. Ehl-i hıref olarak bilinen bu teşkilatın baş sorumlusu her ne kadar hazinedarbaşı olsa da, kurumda ser, yiğit, yiğitbaşı, üstad, kethüda, şakird gibi un­vanların kullanılması ahilik sistemine benzer bir yapılanma olduğu­nu düşündürmektedir. Saray sanat esnaf olan ehl-i hıref teşkilatı ile ilgili bilinen ilk defier 1526 tarihli, en geç tarihli defter ise 1796’ya aittir. Teşkilata ait, çeşitli arşivlerde 16-18. yüzyıllara ait 300 civa­rında defter bulunmaktadır. Birkaçı dışında siyakat yazı türü ile ya­zılan bu defterlerde, ortalama 40 civarında sanat gruplarının isimle­ri, çalışanları ve aldıkları yevmiyeler yer almaktadır. 16. ve 17. yüz­yılda ortalama 700 civarında çalışanı olan teşkilatın 18. yüzyılda ça­lışan sayısı ciddi oranda azalmış ve yüzyıl boyunca birkaç istisna du­rum haricinde çalışan sayısında değişiklik olmamış 230 olarak kal­mıştır.

ABSTRACT

İn the Ottoman State, there were Ottoman Palace craftsmen who produced for Palace persons in addition to the craftsmen who pro­duced for people. Although responsible for palace craftsmen organiza­tion known as ahl-i hiraf was the head of keeper of a treasury named hazinedarbasi, its hierarchy was arranged as seryigit, yigitbasi, üstad, kethüda, sakird as it was in the akhism. The most earliest registarybook which is known about ahl-i hiraf is dated 1526 in the Archive of Topkapi Palace Museum whereas the latest one is dated 1796. There are approximately 300 registarybooks belonging to the 16-18 th centuries related to ahl-i hiraf in various archives. These registarybooks written as siyakat type of writing contain about forty craftsmen groups and their names and payments. While the number of craftsmen was about 700persons in 16th and 17th century, it was de­creased to 230 craftsmen in the 18th century

Yazar: Bahattin YAMAN

Yıl: 2008