ŞANLIURFA’DA OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE AHİLİK GELENEĞİ BAĞLAMINDA SIRA GECESİ ve TOPLANMA ADETLERİ

Özet
Şanlıurfa, tarih boyunca önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmış olup bunun sonucunda zengin bir kültür birikimi oluşmuştur.
Anadolu’da Türklerin, ekonomik yaşamında görülen ve günümüze kadar Türk ahlakının ve dayanışmasının simgesi olarak süregelen ahilik; ahlaklı, iyiliksever, işinde ve davranışında dürüst ve güvenilir kişilerin oluşturduğu bir sosyal müessesedir.
Şanlıurfa’da esnaf ve sanatkârlar, usta-çırak geleneğine göre yetişir. Bir ustanın yanına meslek ve sanat öğrenmek üzere yerleştirilen çocuk, ustasını babası kadar yakın sayar. Mesleğinde ve sosyal hayatında birçok geleneği ustasından öğrenir.
Osmanlı’dan günümüze ahilik kültürüne ait bir geleneğin yaşatıldığı Urfa çarşılarından biri "Sipahi Pazarı"dır. Her sabah dua ile açılan bu pazarda halı, kilim, keçe, kürk gibi eşyalar alınır ve satılır. Burada esnafın bir Şeyhi, bir de idare heyeti vardır. Bu pazarda alışverişler belirli kurallara bağlıdır. Esnaf arasında büyük bir dayanışma ve yardımlaşma vardır.
Çalışma hayatının dışında arkadaş ve dostlarıyla buluşmaya önem veren Urfalıların sosyal hayatlarında, başka yerlerde görülmeyen gelenek ve adetlere rastlanır. Urfa’da geleneksel hayat bazen mevsimlere göre de biçimlenir. Aile ve arkadaşlar arasındaki toplanmaların başlıcaları; sıra geceleri, sahaniye, harefene, oda geleneği, dağa gitme ve yatıya gitme, bağ- bahçe gezme, kır gezmeleri, hamama gitme, kahvehane ve ava çıkma geleneğidir.
Genellikle kış gecelerinde, yaşları birbirine yakın esnaf ve arkadaş gruplarının, her hafta bir akşam başka bir arkadaşın evinde olmak üzere, belirli bir niteliğe ve düzene göre sıra ile yaptıkları toplantılara Şanlıurfa’da "sıra gecesi" denilmektedir. Genç yaşından itibaren sıra gecesine katılan Urfalı, bu gecelerde gelenek ve göreneklerini, müzik kültürünü, paylaşmayı, yardımlaşmayı, saygıyı, hoşgörüyü ve dayanışmayı öğrenmektedir.
Bu çalışmada Osmanlı’dan günümüze ahilik kültürünün Şanlıurfa’daki izleriyle, geleneksel “sıra gecesi” ve diğer toplanma adetleri incelenip sunulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Şanlıurfa Kültürü, Şanlıurfa Sıra Gecesi, Şanlıurfa Müziği

Yazar: Öğr. Gör. S. Sabri KÜRKÇÜOĞLU

Yıl: 2019