SAHA TÜRKLERİNDE ŞAMAN VE ÜSTLENDİĞİ MESLEKİ FOKSİYONLAR

Tebliğimizde üzerinde duracağımız Saha şamanlığına geçmeden önce Saha Türk topluluğunun, diğer Türk topluluklarından çok sonra yazıyı kullanmaya başladığını belirtmek yerinde olacaktır. Saha Türklerinin geç dönemde yazıyı kullanmaya başlaması, onların geçmişini aydınlatacak yazılı kaynakların sınırlı olmasının temel nedenidir. Saha Türkleri üzerine bugüne kadar yapılmış çalışmalarda temel kaynak, Saha halkının sözlü kültürü olmuştur. Sözlü kültürde yaşatılan ve şamanlann anlatıldığı efsanelerde daha çok ölmüş şamanlann geçmişteki büyüklüklerinden ve onların toplum üzerindeki etkilerinden bahsedilmektedir. Şamanlıktaki mesleki yapılanmayla ilgili bilgiler bu efsanelerin ve bölgeye yabancı seyyahların yaptığı gezi raporlarının incelenmesiyle oluşturulmaya çalışılacaktır.

Geçmiş toplumlarda, özellikle göçebe hayat tarzının egemen olduğu dönemlerde toplumlarda mesleki yapılanmanın günümüzdeki gibi bir yapıya sahip olmadığı bilinmektedir. Sahalar için de durum aynı şekildedir. Onların göçebe olduğu dönemi aydınlatan efsanelerde şamanlann toplumda saygı gören, toplumun dini gereksinimlerinin karşılanmasında aracı rolü üstlenen insanlar olduğu bilinmektedir. Bu dönemde şamanlık bir meslek, gelir getirici bir araç değildir. Şaman da toplumun her ferdi gibi sıradan bir insandır.

Yazar: Muvaffak DURANLI

Yıl: 2004