MUHYİDDİN İBNÜ’L-ARABÎ VE EKBERİ EKOLDE BİR AHLÂK MESELESİ OLARAK FÜTÜVVET KAVRAMI

THE CONCEPT OF FUTUVVAH AS A MORAL ISSUE IN MUHYIDDIN IBN AL-ARABI AND THE AKBARIYYAN TRADITION

Özet
Tasavvuf düşüncesi başlı başına bir ahlak disiplinidir. Bu sebeple
genelde sûfîler, özelde ise İbnü’l-Arabi ve Ekberi ekol diye adlandırılan
takipçileri ahlak kavramı üzerinde ısrarla durmuşlardır. Ekberi düşünceye
göre Hz. Peygamber’in (sav); ‘Allah’ın ahlakıyla ahlaklanmamızı’ tavsiye
eden hadisi, aslında Cenab-ı Hakk’ın isimleri ile donanmamız gerektiğini
ifade etmekte, hatta Hz. Peygamber’in güzel ahlakı tamamlamak için gönderilmesi
de aynı manayı ihtiva etmektedir. İşte burada bahsi geçen güzel
ahlak, fütüvvet kavramıyla son derece ilişkilidir. Zira Ekberilere göre, feta,
fütüvvetini ancak Cenab-ı Hakk’ın ahlakıyla ahlaklanmak suretiyle gerçekleştirebilir.
Dahası Cenab-ı Hak bizatihi kullarına karşı fütüvvet sahibidir
ve “Ben cinleri ve insanları bana kulluk etsinler diye yarattım” ayeti bu
ilahi fütüvvetin en güzel örneklerinden biridir. Bu tebliğde Ekberi ekolün
fütüvvet ve feta kavramlarını nasıl ele aldığı, ahlak ile fütüvveti nasıl ilişkilendirdiği
ve fütüvvetin metafizik muhtevası tahlil edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Muhyiddin İbnü’l-Arabi, Ekberi Ekol, Feta, Fütüvvet,
Ahlak.

Abstract
Sufism is a moral discipline on its own. Therefore the sufis in general
and Ibn al-Arabi and his commentators who have constituted the school of
Akbariyyah, in particular, put emphasis insistently on the concept of morality.
According to the Akbarian tradition, the hadith of “assume the traits
of Allah” expresses that we must get the attributes of God as scuh, and the
sending of Prophet Muhammad (pbuh) to complete the best of morals even
implies the same meaning. “The best of morals” aforementioned here is deeply
related to the concept of al-futuvvah. Because according to Akbarian
tradition, ‘fata’ can realize his futuvvah only by assuming the traits of Supreme
Being. Furthermore, the Supreme Being has futuvvah in Himself for
his servants, and the verse of “And I did not create the jinn and humankind
except to worship Me.” is one of the best examples of this divine Futuvvah.
In this paper, I will try to analyze how the concepts of ‘futuvvah’ and ‘fata’
are dealt with by the Akbarian tradition, how futuvvah and morality are
identified with each other there and look into the metaphysical content of
futuvvah.

Keywords: Muhyiddin Ibnu’l-Arabi, Ekberi Ekol, Feta, Futuvvet, Ahlak.

Yazar: Yrd. Doç. Dr. Sema ÖZDEMİR

Yıl: 2017