MÜFESSİRLERİN ESERLERİNDE “AHİLİK” VE “FÜTÜVVET” ANLAYIŞI

UNDERSTANDING OF “AKHISM” AND “FUTUWWA” IN THE WORKS OF THE COMMENTATORS

Özet

Ahilik; kardeşlik, yardımlaşma, dayanışma ve fedakârlık duygularının yaşama dönüşmüş halidir. Ahilik, 13. Yüzyıldan itibaren Anadolu’da yayılmaya başlamıştır. Dini ve sosyal bir teşkilat haline gelen bu hareket, Selçuklu toplumunu şekillendirmiş, Osmanlı Devletinin kurulma ve kalkınmasında önemli rol oynamıştır. Anadolu’da çalışma hayatına uzun süre hâkim olan Ahilik, geçmişte olduğu gibi günümüz açısından da büyük bir öneme sahiptir. Kanaatimizce ahilik teşkilatının modernize edilerek daha da güçlendirilmesi ülkemizin kalkınması adına gerekli bir konudur.
Ahilik düşüncesi, İslam toplumlarında fütüvvet ruhunu yansıtan hareketlerle ortaya çıkmış ve geniş kitleler tarafından benimsenmiştir. Gerek Ahilik, gerekse fütüvvet düşüncesinin kaynağı kuşkusuz Kur’an’ın kardeşlik, yardımlaşma, dayanışma, fedakârlık gibi ilkeleri ve Hz. Peygamber’in birlik olma konusundaki sözleridir. Kur’an’a uyma ve Hz. Peygamber’in sünnetini yaşama düşüncesi, ahilik hareketinin başarıya ulaşmasında temel etken olmuştur.
Dünya tarihinde en uzun süre hâkimiyet kuran devletlerden biri olan Osmanlının temellerini oluşturan ahilik hareketinin başarılı olması, bu hareketin -başka etkenlerin yanında- hiç şüphesiz dini bir temele dayanmasından kaynaklanmaktadır. Ahilik düşüncesinin topluma etkisinin nedenlerini anlamak amacıyla, bu düşüncenin Kur’ânî köklerini araştırdık. Önce ahilik ve fütüvvet düşüncesine kaynaklık eden ayetleri tespit ettik. Bu ayetlerin Kur’an’da hangi bağlamda kullanıldıklarını inceledik. Sonra da ko- nunun müfessirler tarafından nasıl yorumlandığını ele almaya gayret ettik.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Fütüvvet, Kardeşlik, Kur’an, Müfessirler.

Abstract

Akhism is a state of transformation of feelings of brotherhood, cooperation, solidarity and self-sacrifice into life. Akhism began to spread in Anatolia from the beginning of the 13th century. This movement, which became a religious and social organization, shaped the Seljuk society and played an important role in the establishment and development of the Ottoman Empire. Akhism, which dominated the working life in Anatolia for a long time, has a great importance in terms of today as in the past. In our opinion the modernization of akhism organization and further strengthening is a essential issue for the development of our country.
The idea of akhism emerged with movements reflecting the spirit of futuwwa in Islamic societies and was adopted by the masses. Both the source of the idea of akhism and futuwwa are undoubtedly the principles of the Qur’an, such as brotherhood, cooperation, solidarity and self-sacrifice
and the Prophet’s words about unity. The idea of to subject Qur’an and to
live the Prophet’s sunnah has been the main factor in the success of the akhism movement.
The success of the akhism movement, which forms the foundations of the Ottoman Empire, which is one of the states that rule the longest in the history of the world, is due to the fact that this movement is based on a religious basis, among other factors. In order to understand the reasons for the effect of the akhism thought on society, we investigated the Qur’anic roots of this thought. First, we have identified the verses that are the source of the idea of akhism and futuwwa. We examined the context in which these verses are used in the Qur’an. Then we tried to discuss how the issue was interpreted by the commentators.

Keywords: Akhism, Futuwwa, Brotherhood, Qur’an, Commentators.

Yazar: Dr. Öğr. Üyesi Ali BİNOL

Yıl: 2018