MESLEK AHLÂKI VE AHİLİK

VOCATIONAL ETHIC AND AKHIZM

ÖZET
İnsanoğlu Dünya’ya ayak bastığı an itibariyle kendisini sürdürmesi gereken bir hayatın içinde bulmuştur. Hayatını idame ettirmek için maddi ve manevi vesilelere ihtiyaç duymuştur. Bunu da tek başına değil kendi gibi hemcinsleri ile birlikte yaşamak suretiyle başarmıştır. Diğer insanlarla birlikte yaşama zarureti, beraberinde karşılıklı hak ve vazife kaidelerinin oluşmasını temin etmiştir. İnsan toplulukları bu hak ve vazifelere riayet edilen yerlerde ve zaman dilimlerinde huzur içinde yaşamayı temin edebilmişlerdir. Ahlakın en temel amacı ise insanı kendisi ve çevresiyle mutlu ve huzurlu yaşamasını temin etmektir. Bu çerçevede meslek ahlakı da çalışan ile işveren arasındaki münasebetlerin düzenlenmesine yardımcı olur. Meslek ahlakı, mesleki davranışla ilgili neyin daha isabetli ve verimli olduğunu çalışanlara ve işverene gösteren müşterek kaideler bütünüdür. İşin icrası sırasında gözetilmesi gereken ortak değer ilkeleridir. Tarihimizde kültür, ticaret ve üretim ahlakını doğrudan etkileyen kurumlarımızdan birisi de Ahilikdir. Ahilik bilhassa onbeşinci yüzyıldan sonra meslek kuruluşu olarak varlığını devam ettirmiştir. Her mesleğin riayet etmesi gereken genel ve meslekî ahlak ilkelerini ‘çalışanlara el kitabı’ mahiyetinde ‘Fütüvvetname’ denilen eserlerde formüle etmiştir. Bu eserler nesiller boyunca her meslek erbabının kendi mensupları ve yaşadıkları toplum arasındaki münasebetleri düzenlediği gibi, ürettikleri mal ve hizmetin kalitesindeki standardını da tesbit etmişlerdir. Kerem. cömertlik, şecaat, mürüvvet, yiğitlik, ahde vefa, zayıfı himaye, misafirperverlik, zorluklara karşı sabır, güçlüklere tahammül, kanaatkârlık, dürüstlük, yaptığı işi en güzel yapmak vs. bunlardandır. Fütüvvetnameler bu ve benzeri güzel davranışları övmüş, insanlığın hayrına olan eğilimleri teşvik etmiştir. Elimizdeki Fütüvvetnameler, ‘bir meslek erbabının haiz olması gereken genel ve meslekî ahlakı talim etmektedir. Bu yönüyle bu eserler, insanlığın ortak mirası olarak tarihte bir iyilik hareketi işlevi görmüşlerdir. Hal ve istikbalimiz için de aynı işlevi görebilir. Milletimizin inanç ve kültür kodlarıyla uyumlu bu tecrübeden istifade edebilmeği, gönül rahatlığıyla en isabetli yol olarak teklif ve tavsiye edebiliriz, etmeliyiz.

Anahtar Kelimeler: Ahilik, Ahlak, Meslek Ahlakı, Ahlakî Değer.

ABSTRACT
Human beings, need to material and moral values for provividing their lifelihood. They provide their lifelihood collectively. Living collectively causes to existence of some rules and rigths. Human beings live in peace and security as long as they comply with these rules. The most basic aim of morality is to ensure that people live happily and peacefully with themselves and their environment. Professional ethics is the collective base that shows employees and employers what is more relevant and productive about professional behavior.
One of our institutions that directly affects culture, trade and production ethics is Akhism. Akhism continued to exist as a professional organization, especially after the fifteenth century. The general and professional moral principles that every profession must adhere to have been formulated in the so-called ‘Futüvvetnama’ in the form of a ‘handbook to employees’. Throughout the generations, these works have established the standard of quality of goods and services that they produce, as well as the relationships between their members and the society they live in. These good behaviors such as generosity, goodness, courage, hospitality etc. became the life style of people by Islam. After years, these moral values became systemized with oraganization of “Fütüvve”. Later, Anatolian organization called “Akhi”s was the inheritor of organization of “Fütüvve”. Organization of Akhi was a good historical experience for Anatolian people. We suggest to benefit from this experience to our people for present and future time.

Key Words: Akhizm, Ethic, Vocational Ethic, Ethic Value

Yazar: Doç. Dr. Adil ŞEN

Yıl: 2020