KIRŞEHİR’DE TİCARET HAYATINA YÖN VEREN MESLEK KURULUŞLARI (KESOB, KESKK) VE ONLARIN YARIM ASIRLIK BAŞKANI AHİ BABA MUSTAFA KARAGÜLLÜ (1928-2018)

VOCATIONAL ORGANIZATIONS SHAPING TRADE LIFE IN KIRSEHIR (KESOB, KESIK) AND THEIR HALF-CENTURY PRESIDENT AHI BABA MUSTAFA KARAGULLU

ÖZET
Kaynağını fütüvvet anlayışı, Türk kültürü ve İslam inancından alan Ahilik, XIII. yüzyılda Ahi Evran önderliğinde Anadolu’da Müslüman Türk- ler arasında şekillenmeye başlamıştır. Sosyal, iktisadi ve ahlaki alanlarda- ki uygulamalarını XVIII. yüzyıla dek başarılı bir şekilde sürdüren Ahilik teşkilatı, Osmanlı Devleti’nin topraklarının genişlemesiyle birlikte ihtiya- ca cevap veremez hale gelmiştir. Böylelikle II. Ahmet Döneminde (1703- 1730) Ahilik teşkilatının yerine “Gedik” kurumunun uygulamaları benim- senmiştir. Devlet nezdindeki resmiyetini kaybeden Ahiler ve Ahi zaviyeleri ise XIX. yüzyılın sonuna dek Anadolu’nun birçok yerinde uygulamalarını devam ettirmişlerdir. Cumhuriyet Döneminde ise Ahiliğin sistemli teşkilat yapısı çağımızın gereklerine göre güncellenerek kanunlar çerçevesinde çeşitli kurum ve kuruluşların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu kuruluşlar arasında esnaf ve sanatkârların organize olarak birlikte hareket edebilme- lerini kolaylaştıran “Esnaf ve Sanatkâr Odaları” ile mesleklerini devam ettirebilmeleri için gerekli finansmanı sağlayan “Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri”nin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Ahilik sistemine benzer bir işleyiş gösteren bu kuruluşların vazifeleri Ahiliğin sos- yal, iktisadi ve ahlaki kaideleri çerçevesinde belirlenmiştir. Bu kuruluşla- rın Kırşehir’deki kurucu üyeleri arasında yer alan Mustafa Karagüllü de yarım asırdan fazla bir zaman diliminde her iki kurumun da başkanlığını yaparak Kırşehir esnafının Ahiliğin değer ve ilkeleriyle uyumlu hizmet ve ürün ortaya koymaları için çalışmıştır. Ahilik uygulamalarının günümüz için de gerekli olduğunu düşünen Karagüllü, ömrünün sonuna kadar Ahili- ğin adının geçtiği her yerde ön saflarda bulunmayı kendine görev edinmiş ve Ahilik kültürünün araştırılması, tanıtılması ve yaşatılması için bitmek bilmeyen bir enerjiyle çalışmıştır. Bu çalışmada Ahiliğin teşkilat yapısı göz önünde bulundurularak Kırşehir’de 1952 yılında kurulan “Kırşehir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği” ve “Kırşehir Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi” ile Mustafa Karagüllü’nün bu kuruluşlardaki baş- kanlığı süresince yaptığı Ahilikle ilgili faaliyetleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Ahi Evran, Ahilik, Kırşehir Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi, Kırşehir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları, Kır- şehir, Mustafa Karagüllü.
 

ABSTRACT
Ahi, which takes its source from the understanding of futuwwa, Tur- kish culture and Islamic belief, began to take shape among Muslim Turks in Anatolia under the leadership of Ahi Evran in the 13th century. The Ahi organization, which successfully continued its social, economic and moral activities until the 13th century, became unable to meet the needs with the expansion of the Ottoman Empire’s territory. Thus, in the period of II. Ah- met (1703-1730), the work of the “Gedik” institution were adopted instead of the Ahi organization. The Ahis and Ahi lodges, who lost their formality in the eyes of the state, continued their activities in many parts of Anatolia until the end of the 18th century. In the Republic Period, the systematic organizational structure of the Ahi was updated according to the requi- rements of our age and led to the emergence of various institutions and organizations within the framework of laws. Among these organizations, the “Tradesmen and Craftsmen Chambers”, which facilitate the organiza- tional cooperation of tradesmen and craftsmen, and the “Tradesmen and Craftsmen Credit and Surety Cooperatives”, which provide the necessary financing to continue their profession, have a special place and importan- ce. The duties of these organizations, which operate in a similar way to the Ahi system, are determined within the framework of the social, economic and moral rules of the Ahi community. Mustafa Karagüllü, who is among the founding members of these organizations in Kırşehir, worked as the chairman of both institutions for more than half a century and worked for the craftsmen of Kırşehir to provide services and products compatible with the values and principles of Ahi. Karagüllü, who thinks that the practices of Ahi are also necessary for today, has made it his duty to be on the front lines in every place where the name of Ahi is mentioned until the end of his life and worked with an endless energy to research, promote and keep alive Ahi culture. In this study, considering the organizational structure of the Ahi community, the “Kırşehir Union of Merchants and Craftsmen Chambers” and “Kırşehir Tradesmen and Craftsmen Credit and Surety Cooperative”, which were established in Kırşehir in 1952, and the activi- ties of Mustafa Karagüllü during his presidency in these organizations will be focused on.

Key Words: Ahi Evran, Ahi, Kırşehir Tradesmen and Craftsmen Cre- dit and Surety Cooperative, Kırşehir Chambers of Tradesmen and Craft- smen, Kırsehir, Mustafa Karagullu.

Yazar: Prof. Dr. Salahaddin BEKKİ, Doktora Öğr. Enis YALÇIN

Yıl: 2020