HURUFÎLİK EDEBİYATI VE TARİHİNDE AHİLİKLE KESİŞEN MAKAMLAR
ÖZET
"Fütüvvet”, “Civanmertlik”olarak ta bilinen “Ahilik”le Hurufiliğin bazı noktalarda örtüşmesi şimdiye dek araştırıcıların ilgi alanının dışında kalmıştır. Bu ortak yönlerden bir kısmım kısaca aşağıya alıyoruz:
Hurufiliğin mürşidi Fazlullah’m hayat tarzı Ahiliği hatırlatmaktadır. O, helal zahmetiyle yaşamağı tercih etmiş, derviş külahı yapmakla geçinmiştir. Fazlullah’m “Helalhor-o rastguy” (“helâlyeyen ve doğru söyleyen ”) sıfatıyla tanınması Ahilerin ahlak kodeksine uygun gelmektedir. Onun bir gazelinde “ey feta” diye yüz tuttuğu kimsenin fütüvvet ehlinden olması kuvvetle muhtemeldir. Çünkü “ey feta” diye yalnız genç ahilere müracaat edilmiştir.
Ahilikle Hurufiliğin bu ortak ve eşleşen yönleri Hurufilik tarihiyle ilgili bazı meselelere de ışık tutmaktadır.
Kısaca değindiğimiz ortaklık ve eşleşmeler Ahiliğin birtakım tarikatlar gibi Hurufiliğin de esin kaynaklarından olmasını ortaya çıkarmakta, aynı zamanda Hurufılerin tarihi, felsefesi ve edebiyatıyla ilgili bazı meselelerin çözülmesi, tespiti ve değerlenmesinde Ahilik görüşlerinin anahtar mevkiinde olmasını sergilemektedir
ABSTRACT
İt haven’t been investigated till present time the parallels in some features being between hurufism and akhi, also known as “futuvvet” and “ja- vanmerdi”. Some of these common features are mentioned below:
The mode of life of hurufism leader Fazlullah is similar to the lives of members of akhi organization. He earned money honestly, working as hat-maker. The epithet of Fazlullah “honest and truthful” is also suitable to the moral code of akhi. Possibly, an appeal “Hey, feta!” in his ghazals is addressed to young people from akhi organization.
The common features between akhis and hurufism also clear up some questions, connected with a history of hurufism.
The common features between sights of hurufism and akhi create clear imagination that some sights of akhi are ideological preconditions for some sects as well as hurufism, and also these parallels reveal a place of akhi conception in studying of some problems of the history, philosophy and literature of hurufism.
Yazar: Seadet ŞIHIYEVA
Yıl: 2008
Bildiri Metni