ERATNA VE KADI BURHANEDDİN DEVLETLERİ’NDE KENTSEL YÖNETİM, KENTSEL YÖNETİMDE OTORİTE İLİŞKİLERİ VE AHİLER

URBAN MANAGEMENT IN ERETNA AND KADI BURHANEDDIN STATES, AUTHORITY RELATIONSHIPS IN URBAN MANAGEMENT END AHIS

Özet

Siyâsi, askeri, ilmi, harsi, içtimai ve iktisâdi sahalarda faaliyet göstererek, teşkilatlanan ve müesseseleşen Eratna Devleti’nin kurucusu Sultan Alâeddin Eratna’nın, 1352 tarihli ölümünden sonra Eratnalılar’in başına dirayetsiz ve zayıf hükümdarlar başa geçmiştir. Bunun üzerine,1381 tarihinde Nâib Kadı Burhaneddin Ahmed idareye el koymuş ve Sivas merkez olmak üzere Kadı Burhaneddin adıyla bir devlet kurulmuştur. Kadı Burhaneddin Devleti, Eratnalıların hizmet misyonunu devam ettirmeye çalışmıştır. Eratna ve Kadı Burhaneddin Devletleri’nde izlenen siyasetle, kentsel güçleri ve önderleri tümden karşısına almaktan sakınmaya çalışıldığı gibi, yönetime olan bağlılığı artırılmaya çalışılmıştır. Eratna ve Kadı Burhaneddin Devletleri’nde kentte görevlendirilen yöneticiler, gerek çeşitli alanlarda gördükleri işlevlerle ve gerekse kentsel alanla birlikte onu çevreleyen geniş alana hükmetmesine imkân veren idari yapılanma sayesinde, kentsel yaşamda çok etkili konumda idiler. Fakat kentin iç yaşamında ve kentsel faaliyetlerin yürütülmesinde başta ahiler olmak üzere yerel unsurların da birtakım rolleri olduğu bir gerçektir. Ahiler’in, her şeyden önce kentin üst yönetimine katıldıkları, şehrin yönetim organı olan şehir divanında temsil edildiklerini bilinmektedir. Kent toplumundaki Ahi gruplar arasında belli bir hiyerarşinin olduğu söylenebilir. Kentsel yönetim mekanizması bozulduğunda, İğdişler’in ve Ahiler’in başını çektiği kentsel grupların, kentin kaderini belirlemede daha etkin konuma geldikleri de görülmektedir. Buna rağmen Ahiler, kalıcı ve yaygın örgütlenme ile kurumsal bir boyut kazanamamıştır. Ahiler’in, kentteki devlet temsilcileri ve hükümdarlar tarafından kabul edilmesi, hatta zaman zaman vali nâibi gibi resmi’ görevlere getirilmeleri, bu durumu değiştirmemiştir. Ahiler’in bu görevlerini yürütürken kentsel iradeyi temsil etmede gösterdikleri etkinliğin, devletin istikrar ve kuvvet açısından o anki siyasi duruşu ile yakından alakalı olduğu anlaşılmaktadır. Fakat Ahi liderlerin, bu güçlü konumlarına rağmen tam bir yerel otonomi arayışı içinde olmamışlar ama şehirlerde ‘ileri derecede bir işbölümü ve’ uzmanlaşma gösteren etkinliğin içinde ol- muşlardır. Bu makalemizde, Ahiler’in kentsel yönetimdeki rollerini, kentse yönetimle ilişkilerinin temellendirilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Eratna ve Kadı Burhaneddin Devletleri, Kentsel Yönetim, Ahiler

Abstract

Sultan Alâeddin Eratna, the founder of the Eratna State, who was active in the political, military, scientific, anti-military, economic and economic fields, After his death in 1352, the rulers of the Eratnals became rulers and weak rulers. On top of that, in 1381 Nâib Kadı Burhaneddin Ahmed took over and a state was established with the name of Kadi Burhaneddin as the center of Sivas. The Kadi Burhaneddin State tried to maintain the service mission of the Eratnals. As politics in Eratna and Kadi Burhaneddin States tried to avoid taking urban powers and leaders as a whole, it has tried to increase its commitment to governance. Executives assigned to the city in Eratna and Kadi Burhaneddin States, they were very effective in urban life, with the functions they saw in various fields, and the administrative structure that allowed them to dominate the urban area and the large area surrounding it. But it is a fact that the local elements in the city’s internal life and in the execution of urban activities, in particular the Ahis, It is known that Ahis are represented in the city council, which is the administrative body of the city, above all, that they have joined the upper ma- nagement of the city. It can be said that there is a certain hierarchy among the Ahi groups in the city society. When the urban management mechanism is broken, It is also seen that the urban groups that the spirits and the Ahis have taken the lead have become more effective in determining the fate of the city. However, the Ahmis have not acquired an institutional dimension through permanent and widespread organization. The acceptance of the Ahis by the state representatives and rulers in the city, and even from time to time, to official duties such as governor’s nomination did not change this situation. The fact that the Ahis shows these cities while representing their urban will in carrying out their duties, it is understood that the state is closely related to the current political stance in terms of stability and power. But the Ahi leaders, despite their strong position, were not in search of a complete local autonomy, but in cities they were involved in ‘a further division of labor and specialization. In this article, it is aimed that the role of Ahis in urban governance.

Keywords: Eratna and Kadi Burhaneddin States, Urban Management, Ahis.

Yazar: Sinan DOĞAN

Yıl: 2018