BÎR KAVRAM OLARAK AHÎLİK: SOSYAL PSİKOLOJİK BİR YAKLAŞIM

ÖZET

Günümüzde "Ahilik" esnafa özgü bir kavram olarak algılanmakta; Ahilik denilince esnaf, esnaf denilince de Ahilik akla gelmektedir. Ahilik, 13.y.y. in ilk yansından, 19.y.y. ’m sonlarına kadar, Türk in­sanının mesleki, ahlaki ve sosyal bağlamda olgunlaşmasını sağlayan, sanat ve meslek icra edenlerin gereksinimlerini, davranış biçimlerini ve çalışma şartlarını ve ilkelerini düzenleyen fonksiyonel bir sosyal ku­rumdur. Ahilik, mesleki teşkilatlar ve yaygın eğitim kurumlan olarak bilinen ilk ciddi mesleki kurumlar dır. Aynı zamanda dönemin bir si­vil toplum kuruluşu rolünü de üstlenmiştir. Ahilikte amaç, Türk örf, adet, gelenek ve görenekleri ile İslam inancını birleştirerek, bireylerin sosyal, kişilik, ahlaki ve mesleki gelişimlerini ve olgunlaşmalarım sağ­lamaktır. Bu kurumlarda her yaş ve her sınıftaki insanlar eğitildiğin­den, bireylere sosyal hayatı düzenleyen dini, ahlaki ve mesleki değerler kazandırılmış ve böylece aralarındaki sosyal bağlar kuvvetlendirilmiş, güzel ahlaklı ve aklı selim bireylerden oluşan sağlam bir sosyal doku ve sosyal yapı oluşturulmuştur. Bu gelenek, asırlarca sosyal kalıtım yo­luyla nesilden nesile aktarılmıştır. Birey-toplum münasebetlerinde de Ahilik, toplum için bireyi, birey için toplumu feda etmeyen bir anla­yışa göre hareket etmiştir. Böylece, “Akla yar, nefse düşman olan fazi­letli er kişi”ler yetiştirilmesi benimsenmiştir. Ekonomik hayatta, ça­lışma ve iş hayatı ibadet sayılmaktadır. Bireye verilen değerin sonu­cunda dayanışmacı ve diyaloga dayalı toplum yapısı ortaya çıkmıştır. Sınıf çatışmasının ve menfaat çatışmasının olmadığı, aksine iç huzur ve sosyal barışın sağlandığı bir toplum yapısının şekillenmesinde önemli işlev üstlenmiştir. Bireysel bağlamda ise, kendisiyle ve içinde yaşadığı toplumla barışık ve uyumlu, yetenekli, mesleki ve sosyal bece­rileri gelişmiş, sosyal kuralları ve değerleri öğrenmiş, davranışlarında ölçülü hareket eden, sağlam karakterli ve sağlam kişilikli bireyler bu kurumlar vasıtasıyla topluma kazandırılmıştır. Böylece, Ahilik ku­rumlan, “birey-toplum ” bağlamında önemli işlevler üstlenmiştir.

Bu bildiri de Türk kültür ve medeniyet tarihi içinde, önemli bir yay­gın eğitim kurumu olarak önemli işlevler üstlenmiş olan Ahilik mesle­ki teşkilatı, bir kavram olarak ele alınarak, psiko-sosyal analizi ya­pılmış, bireylerin kişilik, mesleki ve sosyal gelişimindeki önemi ve fonksiyonları üzerine genel bir değerlendirmede bulunulmuştur.

ABSTRACT

Today “Ahilik (Akhism) ” is perceived as a concept peculiar to trades­man; when we say Akhism tradesman comes, when we say tradesman Akhism comes to mind. Akhism is a functional, social foundation which makes Turkish people mature in the context of profession, mora­lity and socio from the first half of 13th century to the end 

of 19th cen­tury, and organizes the requirements, the shapes of their behaviour, work conditions and principles of those who pe forms art and profes­sion. Akhism is the first true occupational foundations known as occu­pational organizations and informal education foundations. It also undertook the role of a civilian society foundation of that period. The aim in Akhism is to get individuals to develop and to mature socially, personally, morally and professionally, combining the Turkish con­suetude, custom, antiquities and the belief of Islam. As the people of every age and class have been educated in these foundations, individu­als have been acquired the religious, moral and occupational values that organize social life and so the social connections have been reinfor­ced and as a result a healthy social connection and structure that has been formed of well-behaved and sensible people has been composed. This tradition has been transferred from generation to generation by social heredity for centuries. Akhism in the relation of individual and society has behaved according to the understanding of not sacrificing individual for society and society for individual. So, that “Virtuous pe­ople who are friends to mind, enemies to the flesh” are educated have been appropriated. In the economic life, working and business life is considered as worshipping. As a result of value that is given to indivi­dual, a solidarist and dialogue based society structure has appeared. It has undertaken an important function in the embodiment of a social structure where there is no class conflict and benefit conflict, on the contrary peace of mind and social reconciliation is provided. As for the individual context, the individuals who are in peace and harmonious with themselves and the society in which they live, talented, the indivi­duals whose occupational and social abilities are developed, the indivi­duals who learnt the social rules and values, who behaves prudently, who are well-charactered and who have good personality have been ta­ken to the society through these foundations. So, Akhism foundations has undertaken important functions in the context of “individual­society”.

In this report, Akhism occupational organization, which has underta­ken important functions as an important common foundation of edu­cation in the history of Turkish culture and civilization, taking up as a concept, the psycho-social analysis has been done and a general evalua­tion has been done on the importance and functions in the personality, occupation and social development of individuals.

Yazar: Kasım TATLILIOGLU

Yıl: 2012