ANADOLU KADINLAR BİRLİĞİ (BACIYAN-I RUM) MODELİNDEN YENİ NESİL KADIN KOOPERATİFLERİNE AHİLİK FELSEFESİNİN İZLERİ

ÖZET

Geçmişten geleceğe bilgi ve medeniyet köprüsü olan Anadolu, sosyal dayanışmanın, birlik, beraberlik ve kardeşliğin yaşandığı en güzel ör­neklerin merkezi olmuştur. Daha sonra Ahilik’te beden bulacak olan bu felsefe, mesleki işbirliğin, konfederasyon ve kooperatifçilik gibi sos­yal dayanışma modellerinin temel ilkelerini oluşturmuştur. Sosyal da­yanışma modelleri ve imece kültürü ile beslenen ahilik felsefesi, esnaf ve lonca sistemi, mesleki işbirliği kuruluşları ve kolektif modellemele- rin öncüsü olmuştur.

Avrupa’ya baktığımızda, Fransız ihtilali ile ortaya çıkan burjuva sınıfının bu tür modellerin gelişmesinde etkin olduğu görülmektedir. Bu sınıf eko­nomi dünyasına, kapitalist modelleri boşan ile uygulayarak koloniyel faali­yetler ve sömürge faaliyetleri ile zenginleşmişlerdir. Kadınlar, özürlüler ve işçi sınıf ağır koşullar ve düşük ücret politikaları ile çalıştırılmışlardır. Bu nedenle insanlar sosyal dayanışma modellerinin geliştirilmesine önem ver­mişlerdir. Daha sonra bu teşkilat ve organizasyon sistemleri Avrupa’da ko­operatif, esnaf ve sanatkarlar konfederasyonu, işçi kooperatifleri yardım sandıklan olarak kendini göstermiştir.

Anadolu’da ise bu tip modellerin ortaçağdan beri varolduğu bilinmektedir. Hatta Ortaçağda, Anadolu’da, kadınlar Avrupa’daki diğer hemcinslerine gö­re yönetime ve ekonomik hayata daha etkin bir şekilde katılmışlardır. Anado­lu’da, Anadolu Bacıları Demeği Üyeleri (Bacıyan-ı Rum) olan kadınlar, sos­yal barışın sağlanmasında temel fonksiyonlun üstlenmişlerdir. Anadolu’da Moğol istilasında kahramanca savaşmışlar ve o sıkıntılı dönemlerde, gelecek yıllarda bayrağı teslim alacak Şeyh Edibali ile bir cihan imparatorluğunun temelini atmışlardır. Ahilik felsefesi toplumun temel harcı olmuştur. Bufelsfe Anadolu’nun Türkleşmesi süresince adaleti, eşitliği, saygıyı, hoşgörüyü yurdun dört bir yanına taşımış en güzel ifadesini Yunus Emre’nin ünlü deyişinde ifa­de ettiği gibi “Benlik davasını bırak Muhabbetten olma ırak Sevgi ile dolsun yürek Hoşgörülü olmaya bak” sözü ile ahilik felsefesinin özünü ifade etmiştir. 

Çalışmamızda, ilk mesleki kadın örgütlenmesi olan “Anadolu Kadın­lar Ahilik Teşkilatı ” (Bacıyan-ı Rum) modelinin kadın kooperatifçi­lik modelinin gelişmesinde öncü rolü ve ahiliğin sosyal dayanışma modellerindeki izleri araştırılacaktır. Bu felsefenin Avrupa’da kadın ve esnaf konfederasyonlarına olan etkileri ve günümüzdeki yansımala­rı incelenecektir.

 

ABSTRACT

Anatolia, a civilization and information bridge from past to present, has been a center of social solidarity, unity, cooperation and brotherhood. The philosophy which then brought about Akhism has formed the basic princi­ples of social development models such as vocational solidarity, confederation and cooperative. Akhism philosophy enriched with social development mod­els and community cooperation has played a leading role for tradesman and guild system, vocational solidarity associations and collective modelling.

In Europe, it can be seen that bourgeoisie class coming along with French Revolution has been effective in developing such models. The class got rich with colonial activities by integrating capitalist model into economy world. They had women, disable people and workers work in bad conditions and with low wages. So that people began to give importance to social solidarity models. In time, these organization systems were called as cooperatives, tradesmen and artisans’ confederations, worker cooperatives, relief funds and they decreased effects of social imbalances in society caused by savage capitalism.

On the other hand, in Anatolia it is known that such models have exist­ed since Middle Ages. In Middle Ages, women in Anatolia had much more rights in management and economic life than women in Europe. In Anatolia, women who were the members of Anatolian Women Asso­ciation (Baciyani Rum) played important roles in reaching social peace. They battled against the Mongols bravely and laid the foundations of a world empire with Şeyh Edebali. Akhism Philosophy became the basic of society. The philosophy spread justice, equality, respect and tolerance during making Anatolia a Turkish land. Yunusemre explains the phi­losophy deeply saying “Abandon conceit, Don’t be away from conversa­tion, fill heart with love, want to be tolerant”.

In our study, the leading role of the first vocational women association “Anatolian Women Akhism Association” (Baciyan-i Rum) on devel­oping women cooperation model and traces of Akhism on social soli­darity models will be searched. Also, its effects on women and trades­men associations, women cooperatives will be analyzed and relations between principles of Akhism and the modelling will be searched.

Yazar: Yusuf Kemal ÖZTÜRK - Selami Sedat AKGÖZ

Yıl: 2012