AHLÂK-BAǦIMLI DINDARLIK AÇISINDAN AHILIǦIN IŞ VE TICARET AHLÂKI

ÖZET

Sosyolojik olarak dindarlık ahlâk temelinde ahlâk-baǧımlı/ahlâka baǧlı/ahlâk eksenli dindarlık ve ahlâk-baǧımsız / ahlâk-yoksun / ahlâktan baǧımsız dindarlık şeklinde iki tip olarak tipleştirilebilir. Ahlâk-baǧımlı dindarlık, dindarın dinin kendisinden istediǧi ahlâkî ölçütlere göre hareket ederek ortaya koyduǧu dindarlıǧı ifade ederken, ahlâk-baǧımsız veya ahlâktan baǧımsız dindarlık ise, dindarlıkla ahlâkı birbirinden ayrı tutan ve insanlarla ilişkilerde dinin kendisinden istediǧi iyi ahlâkî ölçütlere göre hareket etmeyen kişinin dindarlıǧını işaretler. Ahlâk-baǧımlı dindarlık, ahlâkın din ve dindarlıǧın ayrılmaz bir parçası olduǧu dindarlık tipidir. Bu dindarlık tipinde dindar, dininin ahlâk konusunda koyduǧu ölçülere göre hareket eder, dininin iyi dediǧine iyi,kötü dediǧine kötü der. Örnek olarak namaz kılan, oruç tutan, umre yapan, zekat veren, hacca giden bir dindar, bütün bu özelliklerinin bir gereǧi olarak iyi ahlâklı olması gerektiǧini, kötü ahlâktan uzak olması lazım geldiǧini düşünür ve ona göre davranmaya çalışır. Bu dindar, örneǧin yalan söylediǧinde, bunun namaz kılmasıyla çelişki arz ettiǧine inanır. Çünkü dininin kaynaklarında namaz kılanın dürüst olacaǧı, yalan söylemeyeceǧi, çirkin işlerden, kötü tutum ve davranışlardan uzak kalacaǧı yazılıdır. Ahîlik teşkilatında meslek, iç ve ticaret ahlâkı yakından incelendiǧinde, organizasyonun bütün ilişkilerinde Ahiler tarafından Islam dininin güzel/iyi ahlâkî ilkelerine uyulmaya çalışıldıǧı, dolayısıyla Ahiliǧin iş ve ticaret ahlâkının ahlâk-baǧımlı dindarlık ekseninde olduǧu anlaşılır. Nitekim Ahilikte genelde Müslümanların ve özelde esnafın hayatın diǧer alanlarında uymaları gereken ahlâki ilkelere iş ve ticaret hayatında da uymaları gerekmektedir. Işte bu çalışmada Ahilik teçkilatının iş ve ticaret ahlâkına bahsi geçen dindarlık tasnifindeki ahlâk-baǧımlı dindarlık açısından bir yaklaşımla bakmak amaçlanmaktadır. Bu amaç temelinde Ahilik’te iş ve ticaret ahlâkı, Islam ahlâkı temelinde anlaşılmaya çalışılmaktadır.

Anahtar kelimeler: Ahilik, ahlâk, Islam, ahlâk-baǧımlı dindarlık, iş, ticaret

 

 

THE ETHICS OF BUSINESS AND TRADE IN AKHISM FROM THE VIEWPOINT OF ETHICS-DEPENDENT RELIGOSITY

 

Abstract

In sociological terms, religiousness can be typed as two types: morality- dependent religiousness / religiousness dependent to morality or ethics / moral-based religiousness and moral-independent religiousness / moral- deprived religiousness / religiousness independent from ethics. While mora- lity-dependent religiosity expresses the religiousness that religious  people act in accordance with the ethical criteria that the religion demands from them, the morality-independent religiousness marks the religiosity of the individual, who keeps piety and morality separate from each other, and who do not act in accordance with the good moral standards that religion wants from him/her in relations with people. Moral-dependent religiosity is a type of religiosity in which morality is an integral part of religion and religiosity. Religious person in this type of religiosity acts according to the measures of religion put on morals, and says good that the religion says good and says bad that the religion says bad. As an example, a prayer, fasting, doing umrah, giving zakat, pilgrim religious individual thinks that it should be good ethical as a requirement of all of these properties and should be away from bad morality and tries to behave accordingly. This religious person believes that for example, when he lies, he contradicts his/her prayer. Because that prayer would be honest, would not lie, will stay away from ugly jobs, bad attitudes and behaviors is written in the sources of religion. When the pro- fession, business and trade ethics in the Akhism organization are examined closely, it is understood that all the relations of the organization are tried to be obeyed to the good moral principles of the Islamic religion by Akhists, and thus the Akhism's work and trade ethics are on the axis of moral- dependent religiosity. As a matter of fact, in Akhism, generally Muslims and particularly tradesmen should also follow the moral principles that they must obey in other areas of life in business and trade life. In this study, it is aimed to look at the ethics of work and trade in the Akhism organization in terms of moral-dependent religiosity in the classification of religiousness mentioned. On the basis of this purpose, the ethics of business and trade is tried to be understood on the basis of Islamic morality.

Key words: Akhism, ethics, Islâm, morality-dependent religiosity, business, trade.

Yazar: Prof. Dr. Ejder OKUMUŞ
Sempozyum Adı: Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu
Yıl: 2018