AHİLİKTE ŞİÎLİK ETKİSİ VE AHİLİĞİN ANADOLU’DA ALEVÎLİĞE TESİRLERİ MESELESİNE İLİŞKİN BAZI DEĞERLENDİRMELER
ÖZET
Bu tebliğde Ahilik üzerine yapılmış çalışmalarda görülen bazı tespit ve iddialar tartışılmaktadır.
Fütüvvet, bir Şiîlik faaliyeti midir, Şiî olan özellikleri var mıdır?
Fütüvveti kendilerine şiar edinenlerin, yiğitlik bakımından örnek kahramanının Hz. Ali olması; geleneksel olarak baş fetâ telakki edilen Hz. Ali’ye, ilkpîr olması hasebiyle bağlılığın iddia edilmesi; Bağdat’ta görüldüğü gibi fütüvvetin bir grubunun idaresinin bir Hz. Ali taraftarına verilmesi; Ahilerin şecerelerini Hz. Ali’ye kadar ulaştırmaları; Büveyhîler döneminde Bağdat’ta Fütüvvet müessesesine mensup bazı Şiîlerin varlığına şahid olunması; Ahi birliklerini etkileyen fütüvvet müessesesinde Seyyidü’l-Fityân olmuş Abbasî halifesi Nasır Lidinillah’ın Şiîliği ve fütüvvette rolü meselesi; onun himâyesinde kurulan Anadolu Fütüvveti’nde Şiî nüfuzuna yararlı bazı özellikler; Anadolu’da telif edilen “Fütüvvetnâme”lerin Hz. Ali yanlısı anlayış doğrultusunda yazılmış oldukları ve bazı “Fütüvvetnâme”lere göre, Ahilerin “Seyfi” kolunun Hz. Ali’den geldiği gibi hususlar Fütüvvetle Şiîlik ilişkisi kurulmasında etkili konulardan bazılarıdır.
Ahilikle Alevîlik arasında ilişki kurulması da, bazı kavram, âdab- erkan ve merasimlerin benzerlikleri, bazı Fütüvvet-nâme nüshalarının Şiî-Batınî bir öz taşıması gibi hususlardır.
ABSTRACT
In this communique, some determinations and arguments which shown at research made on Akhi community are discussed.
Futuvvet, Is this an Shiah activity?, Have this any Shiah characteristic?
Like matters of Being Ali as Guide hero in terms of bravery in people who adopt as slogan to Futuvvet by themselves view; assertion loyalty to Ali who is regarded as main feta traditionally; assigning of one follower ofAli for administration of one of Futuvvet groups like occured in Bagdad; by Akhis, carrying of their pedigrees to Ali; being witness of existence of Shiah persons belong Futuvvet foundation, under Buveyhîs; matter of Shiah of Ab basid Caliph Nasir Lidinillah who
became Seyyidul Fityan in Futuvvet foundation, influencer of Akhi community, and his role in Futuvvet; some characteristics of Anatolian Futuvvet established under auspices of him that useful for Shiah authority; being of written as Ali sided of Filtuvvetnames compiled in Anatolia and according to some Futuvvetname, deriving ofSeyfi troup of Akhi Community from Ali; are some effectual subjects in establishing Shiah relationship with Futuvvet.
As well establishing relationship between Akhism and Alevism is a matter such alikeness of some terms, customary procedure (adap- erkan) and ceremonies, having Shiah-Batini spirit of some Futuvvetname editions.
Yazar: Yusuf BENLİ
Yıl: 2008
Bildiri Metni