AHİLİKLE İLGİLENEN RUS ŞARKİYATÇILARI

RUSSIAN ORIENTALISTS ABOUT AKHIKS

Özet
Rusya`da şarkiyatçılık ilk defa 1720 yılında I Pyotr`un fermanı ile
Türk ve diger Şark dillerinin öğrenilmesi ile başlamıştır. Orta Asya ve
Kafkas`ın Rusya tabeliyine geçmesinden sonra ise artık siyasi bir telep
olarak Şark dilleri ve İslamın ögrenilmesi daha da hızlanmıştır. Rus şarkiyatçılarının
tetkik ve merak ettigi konulardan biri Ahilik olmuştur. Bu şarkiyatçılardan
özellikle, Türkiye uzmanları sayılan Qordlevski V.A. ve Yakubovski
A.Y. araştırmaları dikkat çekiyor. Onlar Ahiligi ilk dönemlerden
başlayarak muhtelif kaynaklardan istifade ederek tetkik etmişler. Ahilerin
kimliği, hayat tarzı ve toplumdaki yerlerini araştırarak, onların teşkilatını
bir enstitüye benzetmişler. Qordlevski Ahiliğin menşeyinin ancak Türk
halkları ile bağlı olduğu kanaatına varmıştır. O, hemçinin Ahilerin törenlerinden
de ayrıca bahs ederek, usta çırak münasibetini tasvir etmişdir.
Diğer bir şarkiyatçı Bartold V.V. İslam adlı eserinde Ahilere yer ayırmış ve
onları zanaat ve ticaret teşekkülleri olarak adlandırmıştır. Bartold Ahilerin
devlete yardımda bulunduğunu da eserinde yazıyor. Şarkiyatçı Bertels
Y.E. Sufizm ve Sufi Edebiyyatı adlı eserinde ise IX-XI asırlarda ahilerlerle
sufiler arasında bir bağ olduğunu yazıyor ve onların arasındakı bu bağın
tarihi-ictimai sebeplerini izah ediyor. Türk dilini derinden bilen Radlov V.V
ise eserlerinin birinde Ahilere ait olan ifadelerin açıklamasına özen göstermiştir.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Rusiya, Şarkiyat, Sufilik.

Abstract
Oriental studies began with Piotr I’s decree to learn Turkish and other
eastern languages in Russia, in 1720. To learn eastern languages and Islam
religion were political demand after Middle Asia and Caucasion were
subordinate to Russia. Russian orientalists researched and were interested
in akhiks. Gordlevski V.A. and Yakubovski A.Y. were specialists under Turkey
and their research drew more attentation, because they researched Akhiks
from the beginning of it. Oorientalists researched akhiks personality,
way of life, role on society and made alike their organization to an institution.
Gordlevski researched Akhiks’ origin and accepted that it belongs to
Turkish people. He also dealt with the Akhiks’s ceremonies and described
Master-apprentice relations.Another orientalist Bartold V.V.dealt with the
Akhiks in his work “Islam” and called them agriculture and commercial
organizations. Bartold also noted in his work that the Akhiks assisted the
state. Orientalist BertelsY.E. wrote in his “Mysticism and mystic” work
that Akhiks and Mystics had relations in IX-XI centuries and explained the
historical and social reasons of that relation. Radlov knew Turkish profoundly
and tried to explain the phrases belonging to Akhiks.

Keywords: Akhiks, Russia, Orientalists, Sufizm.

Yazar: Doç. Dr. Naile SÜLEYMANOVA

Yıl: 2017