AHİLİK VE MÛSİKÎ

ÖZET
Türk-İslam medeniyeti zaviyesinde, Anadolu’da XIII. yüzyılda oluş- maya başlayan ve XVIII. yüzyıldan sonra da bir “esnaf-sanatkâr birliği” hâline dönüşen Ahilik, dinî, sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasî ilkeleriyle, günümüz dünyasına evrensel ilkeleri miras bırakmış önemli bir kurum- dur. Bu çalışmada, kardeşliği, cömertliği, yiğitliği, fedakârlığı, doğrulu- ğu, dürüstlüğü, kaliteyi, üretimi ve ahlâkı esas edinen Ahilik teşkilatının, içerisinde yeşerdiği toplumun genel sanat anlayışına ve özelde de mûsikî sanatına ilişkin nasıl bir bakış açısının olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Her cephesiyle sosyal bir teşkilat olan Ahiliğin temel felsefesi ve hassaten mûsikîye ilişkin bakış açışı ile ilgili verilere Fütüvvet-nâmeler aracılığıy- la ulaşmanın mümkün olduğu ifade edilebilir. Ancak Fütüvvet-nâmelerde Ahiliğin mûsikî konusundaki ritüellerine ilişkin oldukça az malumat yer al- maktadır. Ulaşılabilen verilerin bilimsel bir yaklaşımla değerlendirilebil- mesi açısından, özellikle Ahilik teşkilatının kurucusu Ahi Evran-ı Veli’nin yaşadığı dönemde mûsikî üzerinde fıkhî bakış açısının etkilerinin de dikkate alınmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Bilindiği üzere Ahilik teşkila- tının temelini İslâmiyet’in iki temel kaynağı olan Kur’ân ve Sünnet oluştur- maktadır. Bu bağlamda usûl, âdâp ve erkan açısından Fütüvvet-nâmeler ve Ahiliğin oluşum-gelişim sürecinde mûsikî ile ilgili tespit edilebilen veriler çalışmamıza katkı sağlayacaktır. Bu çalışmada, Çeviri ve Doküman Analizi yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ahilik Teşkilatı, Semâ, Mûsikî, Ahi Evran.

ABSTRACT
The “Ahilik” organization, which started to form in Anatolia Turkish- Islamic civilization in the XIII century, turned into a “tradesman-craftsman union” after the XVIII century. ‘Ahilik’ organization is an important institution that has left universal principles to today’s world with its religious, social, cultural, economic and political principles. In this study, it has been tried to determine what kind of perspective the Ahi organization, which takes human virtues and ethics as its basis, regarding art and music. It can be stated that it is possible to reach the data about the basic philosophy of Ahilik, which is a social organization in all its dimensions, and its point of view to the art of music through “Fütüvvet-name” (book of virtues). However, there is very little information about the musical rituals of Ahilik in “Fütüvvet-name”. In order to evaluate the available data with a scientific approach, it is thought that it is important to take into account the effects of the mystical and religious perspective on music, especially in the period of Ahi Evran-ı Veli, the founder of the Ahilik . As it is known, the basis of the Ahi organization is the Qur’an and Sunnah, which are the two main sources of Islam. In this context, in terms of ethics, morals and social rules, the data that can be determined from ‘Fütüvvet-name’ about music in the formation- development process of Ahilik will contribute to our study. ‘Translation’ and ‘Document Analysis’ methods were used in this study.

Key Words: Ahilik Union, Semâ (whirling- religious ritual), Music , Ahi Evran.

Yazar: Prof. Dr. Kubilay KOLUKIRIK, Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Erhan YİĞİTER

Yıl: 2020