AHİLİĞİN SOSYOLOJİSİ Mİ? AHİLİĞİN İCTİMAİYATI MI?

SOCIOLOGY OF AKHİSM? İİJTİMAE OF AKHİSM?

Özet

Ahilik, Türk-İslam medeniyetinin kendine özgü iktisadi, kültürel, içtimai yönleri başta olmak üzere çok yönlü bir 13. yüzyılda kurulmuş bir kurumdur. İslam medeniyeti süreci ise 7. Yüzyılda Mekke’de başlayıp 19. yüzyıla kadar dünya siyasal düzeninde hâkim olarak sürmüştür. 19.yüzyıldan itibaren ise özellikle batılılaşma, pozitivist felsefi düşünce, sanayileşme ve modern toplum nitelikleri üzerinden yeni toplum yapısını oluşmuştur. Bu toplum yapısı, modern toplumdur. Modern toplum kendisini oluşturan tüm kurumlarını; seküler akılcılık, rasyonalizm, laiklik, liberal demokrasi üzerinden mekanik toplum yapısı anlayışına göre oluşturmuştur. Oluşan bu modern toplum yapısı, “sosyoloji” bağlamında ele alınmıştır.
Modern dönemde Türkiye’de “ahilik”, bu pozitivist modern toplumun kavramsal çerçevesi ile ele alınmaktadır. Hakikatinde ise ahilik, Türk- İslam medeniyetinin Tevhidi Düşünce anlayışına göre şekillenmiş içtimai yapısında, özgün olarak oluşmuştur. Bu özgün özellikleri ile oluşan ahilik kavramının “içtimai” yapısı ile modern “ pozitivist seküler toplum”un kavramları ile ahiliğe bakmanın zihniyet farklılığı yaklaşımı, bu çalışmada ele alınacaktır. Bundan dolayı modern pozitivist kavramsal çerçeve ile ahiliğe bakıldığında, Tevhidi Düşünce anlayışına dayalı ahiliğin “anlam” dünyasına girilemediğinden, ahiliğin içtimai kurumsal özellikleri, zihniyet yapısı, içtimai görevi ve diğer vasıfları, hep modern Batı paradigmasına göre şekillendirilme zorunluluğu içine düşülmüştür. Bu durumda da Türk toplumu, özgün, tarihi, kültürel bir kurumu olan ahiliği, modern paradigmanın salt akılcı kavram dünyası üzerinden oluşan bilgi sistemi ile ahiliğe bakar olmuş bir hale sokulmuştur. Bu durum ise kendi kanyaklarınıza kendi kurumlarınıza bilgi yolu ile nasıl yabancılaştırılma içine düşürüldüğümüzü ortaya koymaktadır.

Anahtar Sözcükler: Ahilik, Sosyoloji, İctimaiyat, Tevhidi Düşünce, Pozitivizm

Abstract

Akhism is one of the Islamic civilization’s multi-faceted institutions, containing economics, culture and iijtimae aspects. It was founded in the 13th century. However, the process of Islamic civilization began in Mecca in the 7th century and ruled until the 19th century. From the nineteenth century Westernization has created a new society structure on the concepts of positivist philosophical thought, industrialization and modern society. This is named as modern society. Modern society has created all its institutions according to the mechanics of society through secular rationalism, rationalism, laicism and liberal democracy. Form of this modern structure of society is dealt in the context of “sociology”. In the modern era, in Turkey, “akhism” is dealt with in positivist conceptual framework of modern society. Akhism was originally formed in the iijtimae structure of the Islamic civilization, which was shaped according to the understanding of the Tawheid Thought. In this study, we will examine the mentality differences, approach of looking to akhism between Turkish-İslamic Civilization’s “iijtimae” structure and the modern “positivist secular society” structure. If we want to understand Akhism through the modern positivist conceptual framework we can not understand the true meaning of akhism which is formed by Tawheid Thoughts. This situation reveals how we alienated from our associations.

Keywords: Akhism, Sociology, Iijtimae, Tawhidical Thought, Positivism

Yazar: Doç. Dr. Osman ŞİMŞEK

Yıl: 2018