AHİLİĞİN DİNî-MİSTİK BOYUTU

Ortaçağ İslam dünyasında Arap kültüründen mülhem felci idealine dayalı ortaya çıkmış olan fütüvvet düşüncesi, misafirperverlik, cömertlik ve kahramanlık gibi faziletlere dayanmaktadır. Bu idealleri benimseyen kişilerin oluşturduğu gruplar ortaçağ Arap kültüründe özellikle yönetimin aciz kaldığı şehir merkezlerinde etkin roller üstlendiler. Zayıflayan merkezi yönetimlere karşı etkin bir mücadele başlatan Karmatî hareketi şiî/ismailî kimliği ile fiitüvve sistemi üzerinde etkili olmuştur. Karmatilik etkisindeki bu dönemde fütüvvenin, ehli-sünnet İslam geleneği karşısında aykırı duruş çizgisinin temsilcileri arasında sayabiliriz.

Bu tarihi gelişimine rağmen fütüvve geleneği esas teşkilatlanmasını İran coğrafyasında gerçekleştirmiştir denilebilir. Fütüvvenin gelişimindeki ikinci dönem olarak tanımlaya bileceğimiz bu devrede gelişen sufî hareketlerinin özellikle de melamilik düşüncesinin etkisi ile dinî/mistik bir karakter kazanmaya başlayan hareket tedricen tarikat yapısına dönüşmeye başlamıştır. 

Yazar: Emin KIRKIL

Yıl: 2004