AHİLİĞİN BULGAR TOPRAKLARINDA YAYILMASINA DAİR TOPONİMİK KANITLAR

TOPONYMICAL EVIDENCE ABOUT THE SPREAD OF AHILIK MOVEMENT IN THE BULGARIAN LANDS

Özet
Anadolu’da dinî, meslekî ve sosyo-ekonomik bir yapı olarak
teşkilâtlandırıldıktan sonra Ahilik, Balkanlar ve Kırım başta olmak üzere
Osmanlıların yeni fethettikleri topraklarda da yayılmıştır. Bilindiği gibi
yeni fethedilen topraklara Anadolu’dan gelen bir çok insan yerleşip ya da
yerleştirilip meslekî faaliyetelerini sürdürmüşlerdir. Aynı zamanda Bektaşî,
Halvetî, Hurufî vs. gibi bir çok tasavvuf cereyanlarına mensup olanlar da
bu topraklara gelerek İslâm’ın dinî ve kültürel kaidelerinin yayılmasında
önemli bir rol oynamışlardır. Bunların arasında Ahilik teşkilâtına mensup
olanlar da vardı.
XV. yüzyıla ait tapu tahrir defterlerinde Ahiliğin Bulgar topraklarındaki
yayılmasına dair ilk toponimik bilgiler rastlanmaktadır. Toponimi,
Ahiliğin Bulgar topraklarındaki yayılması ve etkisine dair dolaylı ancak
güvenilir bir kaynak oluşturmaktadır. Dolayısıyla bildiride Ahiliğin bu topraklarda
yayılışına dair toponimik kanıtlar ele alınacaktır. Mevcut olan
tüm yer adları sözlüklerinden hareketle XV.-XIX. yüzyıllar arasında Ahilik
ile direkt (Ahi kelimesini ya da Ahi teşkilâtı ile ilgili terimleri içeren) ya da
dolaylı (meslekî terimleri içeren) olarak ilgili yüzden fazla yer adlarının
mevcudiyeti tespit edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Ahi, Bulgaristan, Yer Adları.

Abstract
In the aftermath of its establishment in Anatolia as a socio-economic
and professional-religious organization the Ahilik movement spread across
the territories newly conquered by the Ottomans such as the Balkans and
Crimea. It was a normal practice to resettle Anatolian population in the
newly acquired space. This population continued its professional activities
in the new territories. Besides, members of Sufi movements such as Bektashiyya,
Halvetiyya, Hurufiyya etc., as well as of the Ahilik organization
also infiltrated and made their best to spread the Islamic cultural traditions
here.
The Ottoman waqf registers dating back to the fifteenth century are
the earliest sources to contain evidence about the spread of the Ahilik organization
in the Bulgarian lands. Place names are indirect but still reliable
evidence about the spread and influence of this organization. Therefore
the current paper attempts to gather toponymical evidence related to the
topic. To this aim all the available dictionaries of place names have been
studied. The paper offers an analysis of more than 100 place names associated
directly (containing terminology related to the Ahilik organization) or
indirectly (contacting professional terminology) with the Ahilik movement.

Keywords: Ahilik, Bulgaria, Place Names.

Yazar: Soner AHMED

Yıl: 2017